olovo

ISTORIJA OLOVA, 2 (iz knjige ''Оlova'' Jeremije Perića Ješe

olovo | 14 Novembar, 2010 13:48

          Nakon 1450. godine smanjuje se broj Dubrovčana u pojedinim bosanskim mjestima, pa i u samom Olovu. Razlog tome treba tražiti u sve većoj opasnosti od Turaka koji upravo u to vrijeme proširuju svoju vlast i na bosansko područje, upadajući sami ili na poziv bosanskih feudalaca u pogranične krajeve Bosne, i to baš u one dijelove gdje su se nalazili glavni rudnici srebra i olova. Inače, Dubrovčani koji su živjeli u Olovu bavili su se uglavnom trgovinom, a bilo je i takvih koji su zakupljivali carine u rudnicima, što je bio veoma unosan posao. Svoje pravo na Ubiranje carine, velikog izvora prihoda, vladari i feudalci davali su u zakup, što je bilo vrlo česta i uobičajena pojava u srednjem vijeku. Time bi se vladar oslobodio od organizacije carinske službe, a određena svota novca u vidu zakuďnine bila mu je uvijek zagarantovana. Jedan od zakupaca carine u Olovu bio je i Živko Lamrić. On je počeo da naplaćuje višu carinu nego što je to bilo uobičajeno, zbog čega je morala da interveniše čak i dubrovačka vlada.
           Prisustvo Dubrovčana u bosanskim gradovima, pa i u Olovu, imalo je uticaja na život onih naših ljudi koji su sa njima dolazili u kontakt. Dubrovčani su, isto tako, po običajima onog vremena, ostavljali crkvama za spas duše dio svoje zaostavštine, a nije bio rijedak slučaj da su i sami svojim prilozima učestvovali u podizanju novih vjerskih objekata.
            Međutim, mada je Dubrovnik svojim posredništvom u trgovini i investiranjem kapitala pomogao i podsticao razvoj bosanske privrede on je u isto vrijeme kočio i sputavao svaki značajniji pokušaj privrednog osamostaljenja srednjovjekovne Bosne.
Pojedini feudalci su nastojali da iz veze sa Dubrovnikom izvuku što je moguće veću dobit za sebe. Tako npr. Radoslav Pavlović u povelji od 10. aprila 1441. godine dozvoljava Dubrovčanima slobodnu trgovinu po svojoj zemlji, ali pod uslovom da plaćaju prave i zakonske carine. Vojvoda Petar i knez Nikola Pavlović takođe u povelji od 15. jula 1454. godine zahtijevaju da Dubrovčani plaćaju carine kao i za vrijeme kneza Pavla, vojvode Petra i vojvode Ivaniša. No i pored toga članovi porodice Pavlović, koji su inače u poveljama garantovali Dubrovčanima sve moguće slobode, nisu se ustručavali da zaustavljaju dubrovačke trgovce pa i čitave karavane i da im oduzimaju robu, nakon čega je redovno intervenisala dubrovačka vlada.
            Iako su u drugoj polovini XVI vijeka bosanski feudalci pokazivali znatno manje interesa za trgovinu olovom, orijentišući se više na prodaju srebra, i na kupovinu luksuzne robe, ipak se i u kasnijim godinama i feudalci pojavljuju kao prodavači rudarskih proizvoda. Tako npr. braća Pavlović, Petar i Radoslav, u više navrata prodaju Dubrovčanima velike količine olova, a to su mogli činiti, zato što se najveći rudnik olova u Olovu nalazio na njihovom području.
           Istim poslom bavio se i herceg Stjepan, koji je prvenstveno prodavao olovo, i to čak u Veneciju. U oktobru 1454. godine vijećalo se u Dubrovniku o hercegovoj molbi da brodom preveze olovo u Veneciju, a u januaru 1461. godine dozvoljeno mu je da preko Dubrovnika izveze izvjesne količine srebra, bez plaćanja carine. Dvije godine kasnije u ime herceg Stjepana iznajmljen je brod s Lopuda za prevoz nove količine olova do Venecije, a već idućeg mjeseca navodi se da se utovar hercegovog olova vrši u Herceg Novom.
            Trgovačka djelatnost domaćih ljudi poznata je samo u okvirima trgovine sa Dubrovčanima, i to znatno više prilikom prodaje olova nego srebra. Naime, poznato je da su Bosanci već u samom početku eksploatisanja rudnika Olovo, bili ti koji su ovu rudu donosili u Dubrovnik i tu je prodavali. Među domaćim trgovcima koji su se bavili trgovinom olova ističu se Brailo Tezalović, Bogdan Muržić i Brajko Hraović, svi iz Prače, (nedaleko od Olova), tako da u pogledu nabavke rude u ovom mjestu nisu imali gotovo nikakvih teškoća. Inače, domaći živalj nije se bavio trgovinom olova u onom obimu kako bi se to moglo očekivati s obzirom na mogućnosti koje su mu se pružale. To se vidi i iz pregleda zaduženja domaćih trgovaca kod Dubrovčana. Trgovci iz Olova su u prvoj polovini XV vijeka bili dužni Dubrovčanima svega 266 dukata, dok su trgovci iz Višegrada dugovali 770, Borča 743, a iz Goražda samo za 1441. godinu 1711 dukata. Naprijed spomenuti Brailo Tezalović, kome su Dubrovčani čak i u nemirno vrijeme (u toku rata između Dubrovnika i Bosne 1403. godine) omogućavali dovoz olova u Dubrovnik, bio je samo u 1404. godini zadužen za 618 dukata i 130 perpera. Inače, Tezalović je samo u dva navrata 1413. godine isporučio Dubrovčanima 11 i po vagona olova (349.000 libara). Velike zarade, do kojih je dolazio trgujući olovom, omogućile su mu da zakupi dvije carine. Tezalović je imao znatnog uticaja na Radoslava Pavlovića koga je služio. Zastupao je i ostale domaće trgovce, jer je njegovo ime bilo dovoljna garancija Dubrovčanima da daju na kredit veće sume novca Bosancima čiji je on bio zastupnik. Drugi domaći trgovac olovom većih razmjera bio je Bogdan Pribienović, zvani Muržić. Prvi podaci o njemu datiraju od 16. jula 1415. godine . Već prvog avgusta iste godine Muržić je prodao Ivanu Crijeviću 100 milijara olova, što iznosi nešto više od tri vagona. Sarađivao je i sa Petrom Pavlovićem i njegovim bratom Radosavom. 1418. godine njih trojica primaju 2.500 dukata i 87 milijara olova od ukupne količine od 410 milijara, koja je bila položena ‘‘in salvum repositum’’ kod Ivana Crijevića.
         Trgovac sličnog kalibra bio je i Brajko Hraović, koji se u januaru 1427. godine zadužuje kod Tome Bunića, poznatog dubrovačkog trgovca olovom, za sumu od 2.965 dukata i 19 groša, s tim da mu za 1508 dukata i 25 groša, isporuči olovo. Ovo je, inače, najveća svota na koju se jedan domaći trgovac zadužuje, ali to nije bio usamljen slučaj. Tako Dubrovačko vijeće 1403. godine odobrava nekom Hvalku iz Bosne, da dođe u Dubrovnik bez ikakve smetnje sa 300 konja natovarenih olovom (oko tri vagona). Bio je to jedinstven slučaj da karavan sa ovako velikim brojem konja stiže iz Bosne u Dubrovnik. Međutim, bilo je i većih isporuka, koje su težile i po 260.000 litara, pa čak i po 323 milijara.
           Prema svemu naprijed izloženom očigledno je da su domaći ljudi uglavnom trgovali olovom, dok su Dubrovčani u trgovini srebrom gotovo u potpunosti bili istisli domaće trgovce. Uzrok ovoj pojavi treba tražiti u bitnoj razlici između ovih ruda. Srebro je, prije svega, vrednije od olova, što pored veće zarade olakšava i transport tadašnjim lošim putevima. Da bi se čitav posao isplatio, nije se moralo računati na količine kao kod olova. Zato su se Dubrovčani, koji su uvijek odabirali put najsigurnije i najveće zarade, opredijelili za trgovinu srebrom.
            Doduše, oni su i dalje trgovali olovom, ali ipak ne u tolikoj mjeri kao srebrom. Time se ujedno objašnjava i činjenica da u Olovu, i pored njihove zainteresovanosti za ovaj rudnik, ipak nema Dubrovčana u tolikom broju, kao što je bio slučaj sa mjestima u kojima se nalazio rudnik srebra.
         Zamjena olova za so ili neku drugu robu (ulje, vino, voće, konzervirano jelo, biber, morsku ribu, bisere, svilu, razne tkanine, italijansko staklo, gotovi zlatni brokat, razne vrste oružja, ikone, kandila, boje, lijekove i razne druge dragocjenosti) dugo je bila glavni oblik trgovinske razmjene između srednjovjekovne Bosne i Dubrovnika. Međutim, već u prvoj polovini XV vijeka javljaju se i određeni oblici novčanih poslova, kojim se bave i vlastela i trgovci. Najviše je u upotrebi dubrovački novac, ali je u slobodnom opticaju i svaki strani novac. Zbog toga su se Dubrovčani sa mnogo upornosti i borili protiv svake emisije novca bosanskih vladara. Naime, poznato je da Bosna nakon smrti kralja Tvrtka 1391. godine, dugo vremena nije kovala svoj novac, nego je cirkulisao novac iz Dubrovnika. Kasnije, kralj Ostoja je pokušao da kuje novac ali do toga nije došlo zbog političkih prilika, tako da je to učinio tek kralj Tvrtko II 1436. godine . Pored toga, u novčanim poslovima srednjeg vijeka prevlađivao je kredit, čija je uloga u to vrijeme bila zasnovana na osnovama zaduženosti između Dubrovčana i bosanskih trgovaca.
          Međutim, ima još novčanih poslova u kojima domaći trgovci aktivno učestvuju i iz kojih vuku određenu korist. Oni naime, ulažu u dubrovačke novčane zavode svoj novac na dobit i iz toga izvlače u vidu kamata određeni profit. Tako je npr. porodica Radoslava Pavlovića uložila 2.500 dukata i 9.000 perpera, u januaru 1439. godine prima kamate za dvije protekle godine, a poslije nekoliko mjeseci podiže i svoj ulog. Sinovi Radoslava, vojvoda Ivaniš, te knezovi Petar i Nikolaj, šalju Dubrovčanima sumu od 3.600 dukata, a nakon tri godine primaju dobit od ovog novca. Feudalci su inače, u nemirnim vremenima svoje dragocjenosti (novac, zlato, srebro itd.) sklanjali u Dubrovnik i to uz kamatu od 5%. Isto to čini spomenuti Brailo Tezalović, koji je 1427. godine uložio 500 dukata na dobit, ali nema podataka da je on na sve to dobio kamate, najvjerovatnije su ih dobili njegovi nasljednici, i to tek 1469. i 1475. godine.
           Iz podataka se ne vidi kolika je bila vrijednost bosanskog olova, ali se pretpostavlja da se njegova cijena, u ono vrijeme, kretala između 19 i 20 perpera po jednom milijaru. Međutim, postojale su dvije vrste olova, pa su i cijene bile različite. Naiine, ono olovo koje se vadilo u olovskim rudnicima bilo je meko i zvalo se ‘‘plumbum dulce’’ ili rjeđe ‘‘plumbum subtile’’, a olovo iz Srebrenice je bilo tvrdo i zvalo se ‘‘plumbum durum’’. Tvrdo olovo je imalo primjesa (antimon i srebro), a meko olovo je bilo bez ikakvih primjesa, zbog čega je više cijenjeno i traženo. Kako je olovo imalo veliku specifičnu težinu, to se ono gotovo isključivo mjerilo milijarima, a znatno manje litrama. Olovo se mjerilo i debelom mjerom (‘‘pondus grosus’’), a dosta rjeđe tankom mjerom. Inače, olovo mjereno debelom mjerom prodavano je za 13 i po dukata po jednom milijaru, a ono mjereno tankom mjerom bilo je nešto jeftinije.
           Prilikom razgraničavanja imovine između Marina Cicerovića i njegova sina Miha, poznatih trgovaca olovom, naznačeno je da su sve količine olova bile mjerene ‘‘od pondus de Olovo’’, ili ‘‘ad pondus de Olovac’’. Podaci o ovoj mjeri pojavljuju se doduše, tek poslije propasti bosanske države, ali se vjerovalo da se ona upotrebljavala i u ranija vremena. Izgleda da je pondus de Olovo’’ bio u upotrebi samo u Olovu (i u Dubrovniku, i to samo za olovo iz Olova), dok se na drugim mjestima ne javlja.
            Količina olova često j e izražavana i tovarima - salmama. Jedan tovar težio je 292,5 litara. Prema tome, ako se uzme da u jedan današnji litar, prema Rešetaru, ide nešto malo više od tri debele dubrovačke litre, onda težina spomenutog tovara olova od 292,5 litara ustvari iznosi nešto preko 97 kilograma.
              Napomenimo još i to, da su trgovci i domaći i strani koji su iz Bosne izvozili rudu, ili neki drugi artikal (meso, sir, med, šumsko voće, vunu, kožu, drvo, vosak, konje, roblje), obavezno plaćali carinu i neke druge dažbine. Visina carine u srednjem vijeku iznosila je desetinu vrijednosti robe koja se carinila, dok se za prevoz plaćalo 6 groša po tovaru.   (Vojvoda Sandalj Hranić naplaćivao je po tovaru i po dukat). Olovo se carinilo u Kamenici i Olovu, u Kruševu, Srebrenici, Duboštici, Kušlatu, Glasincu, Borču itd. Treba napomenuti i to da je carina u XV vijeku različito naplaćivana što pokazuje da političke prilike u Bosni nisu bile sređene, i to prije svega, zbog promjena na prijestolju.
             Inače, sve predviđene dažbine na robu koja se prenosila karavanima padale su, po pravilu, na teret trgovaca. Međutim, iz opšte težnje da se putem carina na najlakši način dođe do izvjesnih prihoda vremenom su se javile mnoge zloupotrebe. Povećavane su carinske stope i uvođene su nove takse. Tako je za prevoz preko rijeka naplaćivana brodarina, dok su bosanski feudalci zahtijevali od trgovaca da im plaćaju taksu za slobodan prolaz preko njihovih teritorija, pa su im čak izdavali i propusnice (‘‘saluum konduktum’’) kao potvrduda je ta vrsta dažbine podmirena, te da se trgovci mogu slobodno kretati.
            Pa iako su trgovci plaćali velike dažbine i carine, a štitile su ih razne povelje i garancije, Vlasi koji su prenosili robu, nisu nikad bili sigurni da će mirno proći preko neke teritorije. Karavane su često pljačkali i zadržavali. To su činili Radoslav Pavlović, pa i sam herceg Stjepan, što se može vidjeti iz žalbi Dubrovčana. Dubrovačka vlada je često morala da interveniše kod članova porodice Pavlović, od kojih se traži da povrate njihovim trgovcima već oduzetu robu.
            Iz podataka se takođe vidi da je vojvoda Ivaniš Pavlović držao olovske carine od 1447. do 1448. god. ali u jednom pismu vojvode Ivaniša stoji da je carinu u Olovu 1446. godine držao Nikša Bunić s bratom. Već 20. januara 1448. godine carinu u Olovu je preuzeo herceg Stjepan, što dokazuje povelja Fridriha III izdata u Beču. Ranije su se olovske carine smatrale kraljevskim (1398. godine one su pripadale banu i kralju Tvrtku, koji ih je dao u zakup dubrovačkom trgovcu Dragoju Gučetiću), a kasnije su ih dijelili Radenovići i Pavlovići. Vojvoda Sandalj je držao carinu 1418. godine, i Dubrovčani su 1432. godine molili vojvodu Radoslava Pavlovića da je ukine.
            Dakle, iz svega toga se može zaključiti da je u prvoj polovini XV vijeka olovo u trgovini srednjovjekovne Bosne zauzimalo jedno od najznačajnijih mjesta. Preko trgovine olovom bosansko feudalno društvo počelo je da se uvlači u robnu proizvodnju. Porast robnog prometa i jači opticaj novca doprinijeli su daljem potiskivanju naturalne i unapređenju robno-novčane privređe. No, Dubrovčani su držeći u svojim rukama dio trgovine, ujedno vršili i eksploataciju ovih bosanskih krajeva, te su čak falsifikovali i novac despota Stevana.
            Međutim, razvoj trgovine jačao je i pozicije pojedinih feudalaca, pa su se počele javljati partikularističke tendencije, odnosno nastojanje da se njihovi posjedi pretvore u samostalna područja. To je dovelo do izdvajanja trgovaca u poseban staiež, pa je time i uloga feudalaca, domaćih trgovaca i Dubrovčana u trgovačkom i novčanom prometu prve polovine XV vijeka, postala potpuna i određena. Sve je to, opet, na drugoj strani dovelo do međusobnih borbi bosanskih feudalaca, a dvojica najmoćnijih Hrvoje Vukčić i Sandalj Hranić pale jedan drugome sela, odvode roblje i ubijaju svoje protivnike. Ove sukobe koristili su Turci koji su vještom propagandom obećavali svakom onom ko pređe na islam, potpunu slobodu, otvorene mogućnosti za uspon do najviših mjesta u carevini. Zbog toga su bosanski kmetovi, izmučeni i do gole kože opljačkani, nesigurni usljed neprekidnih ratova i samovolje velikaša, a uz to kao pripadnici narodne crkve od strane pokatoličenih feudalaca stalno proganjani kao jeretici, nalazili izlaz iz nevolje u turskim obećanjima. Ovim se, ujedno, mogu protumačiti brz i lak prodor turske vojske kroz ove krajeve, kao i brza islamizacija domaćeg stanovništva.
             Na inicijativu starih rudara i dubrovačkih predstavnika u Olovu, franjevci su u ovom mjestu sagradili samostan Svete Gospe (Marije), koji je dugi niz decenija bio glavno sjedište franjevaca iz čitave srednjovjekovne Bosne. Manastir se u popisu samostana bosanske vikarije prvi puta spominje 1514. godine,  ali neki drugi podaci govore da su možda crkve i samostan podignuti još u dmgoj polovini XIV vijeka tj. u doba bana Tvrtka I (1353-1391).
             Medutim, to nije bila i jedina franjevačka crkva u ovom kraju. Naime, zadnjih godina (1968 -1969) izvršeno je arheološko iskopavanje u Bakićima nedaleko od Olova, koje je vodio Krunoslav Misilo. Tom prilikom otkrivene su ruševine zidova crkve visoki dva metra. Crkva je vjerovatno bila posvećena sv. Roki, a bila je ustvari fllijalna crkva olovskog franjevačkog samostana. Iako je pisani izvori spominju tek u XVI i XVII vijeku, plan i ambijent u kome je podignuta nesumnjivo ukazuju na njeno srednjovjekovno porijeklo. 
           Naime, poredcrkveuBakićiraauBosnijeotkrivenojošpet crkvenih građevina koje su mogle nastati u periodu od 40. godina XtV do 60. godina XV vijeka i uglavnom se pripisuju graditeljskoj djelatnosti franjevaca.  Inače plan crkve u Bakićima u cijelosti odgovara, srebreničkoj, sutjeskoj, staroj bobovačkoj i jajačkoj crkvi, pa se može pretpostaviti da je sagrađena znatno ranije nego što se to vidi iz dokumenata.
Sve ove crkve imaju veliki prezbiterij, pravouglu apsidu i sakristiju, isti plan, stećke oko crkve, toponim varošice kod crkve, i kontraforme uz apsidni prostor koji su bili potrebni iz statičkih razloga.
            Crkva u Bakićima je po funkciji varoška, one u Bobovcu i na Sutjesci su dvorske, a sve ostale su samostanske. Unutrašnjost ovih crkava je sasvim jednostavna. Postojale su samo dvije prostorije (lađa i prezbiterij), a pregrada između njih je, vjerovatno bila drvena. Sve to ukazuje da je crkva u Bakićima građena u gotskom stilu i da pripada grupi propovjedničkih crkava.  Olovska crkva i manastir pominju se u velikom broju dokumenata iz tog perioda. Crkva je naročito bila poznata po svojoj ‘‘čudotvornoj ikoni’’, koja je po predanju u Olovo dopremljena iz Zvornika, a crkvi su je darovale Katarina (žena Stjepana Tomaša) i Marija (žena Ivana Crnojevića, gospodara Crne Gore). Za praznik, Veliku Gospojinu, tu se sakupljalo mnogo svijeta. Dolazili su franjevci iz cijele Bosne i Dalmacije a bilo je i Turaka. Često bi se, tom prilikom, u Olovu našli pored gvardijana iz raznih manastira i franjevački provincijali i biskupi, a hodočašće je znalo da traje i po tri mjeseca. Za vrijeme ovih skupova završavani su mnogi poslovi od opšteg značaja.
             Olovski manastir je imao svoje župe (parohije): Olovo, Jelaške i Gostiju sa 391 katoličkom kućom i 5.063 duša. Govoreći o položaju manastira i samog mjesta, A. Grgičević (Georgiceo), (koji je u Olovuboravio 1626. godine) ističe da je položaj starog grada bio veoma dobar jer mu je nepristupačnost terena obezbjedivala sigurnost. Ispod grada se nalazio manastir sa crkvom. Uz crkvu je bila kapela sa čudotvornom ikonom. Tada je u manastiru bilo 20 fratara, klerika i laika i deset mladića koji su se spremali da stupe u franjevački red. Iz istih izvora dalje se vidi, da je ispod grada bilo 100 katoličkih i 30 muslimanskih kuća i jedna džamija.
               1640. godine olovski manastir posjetio je i Favle iz Rovinja. I njemu se ovaj kraj mnogo dopao. Usvojim zabilješkama pominje most od kamenana rijeci ispod varošice.  Kada su Turci 1648. godine porušili gotovo sve katoličke manastire i crkve u Bosni olovski manastir se i dalje održao, pa je čak kao katolička opština i napredovao. Po izvještaju bosanskog biskupa Marijana Mavića, čija je redovna rezidencija bila u olovskom manastiru, u Olovu je 1655. godine bilo 56 redovnika i 20 đaka, te 135 katoličkih i 54 muslimanske kuće i džamija.
              Ovo je inače, u XVII vijeku bilo vrlo ugledno mjesto među bosanskim katolicima. Franjevački samostan, na daleko znamenita čudotvorna ikona i kult »Majke božije olovske« učinili su ovo mjesto središtem vjernika iz cijele Bosne. U to doba (1687. godine) i bosanski biskupi su uglavnom stanovali u Olovu, pa je tako olovski samostan postao glasovitiji od starijih franjevačkih centara na Sutjesci, Fojnici i Kreševu.  Tako je npr. u njemu Matija Divković, rodom iz obližnjih Jelašaka, dovršio svoju poznatu besjedu. Treba na ovom mjestu spomenuti i skup bosanskih katolika, održan 1633. godine, na kome je za biskupa izabran fra Jeronim Lučić, koji je često boravio u Olovu gdje je i umro. Jedan od znamenitijih franjevaca toga vremena bio je i fra Marijan Marović, rodom iz Olova, koji je takođe sahranjen u crkvi olovskog manastira, a u Olovu je 1651. godine Matija Beulić bio posvećen za beogradskog biskupa.
               Kasnijih godina (1695, 1670. i 1672) olovski manastir je zbog velikih dugova, turskog terora i drugih nedaća bio privremeno zatvoren. Prilikom kanonske vizitacije biskupa Nikole Ogranića - Olovčića 1672. godine manastir i crkva su bili zapušteni i trnjem obrasli, i tu se nalazio samo jedan duhovnik na 390 vjernika.
             U periodu između 1645 - 1669. godine, za vrijeme tzv. kandijskog rata između Turske i Venecije, franjevci su pomagali Veneciju, pa su se Turci počeli svetiti ne samo franjevcima, nego i čitavom hrvatskom stanovništvu. Doduše, i ranije su Turci progonili franjevce i to, prije svega, zbog toga što im manastir nije podmirio sve dugove. Tako su 20. avgusta 1609. godine Turci napali na oko 10.000 katolika u procesiji s namjerom da unište ikonu Bogorodice. Tom prilikom teško je ranjen svećenik don Simun Matković, Olovljanin, koji je doputovao u Olovo da bi vidio roditelje. Već iduće godine je ponovo došlo do nereda, koje je izazvao razbojnik Dela Porča i koji je tom prilikom ubijen skupa sa svojim drugovima.
                Isto tako, na crkvenoj slavi 1649. godine otimane su od fratara svete haljine, pa je čak i viša turska vlast opominjala olovsku vlast da ne diraju olovske fratre i njihove amanete. Inače, olovski fratri stradali su i od Cigana kojih je tada bilo u Olovu. Tako je 1620. godine deset Cigana napalo na fratre koji su putovali iz Fojnice u Olovo, a 1718. godine su kod Olova ubijena dva fratra.
           Izbijanjem rata između Turske i Austrije 1683. godine, i poziv austrijskih vlasti bosanskim Hrvatima i Srbima da se pobune i ustanu protiv Turaka ponovo dovodi hrišćansko stanovništvo u težak položaj. Dolazi do novih progona, a pod udar su naročito došli franjevački samostani. Zbog turskog zuluma masovno se iseljava katolički živalj iz Bosne. 1687. godine iseljavaju se i redovnici iz manastira u Srebrenici i Olovu, a fra Andrija Sipračić 1696. godine javio u Rim, da se dotle iz Bosne iselilo preko 100.000 katolika.
              Inače olovski manastir u Olovu je smetao Turcima, zato jer je bio glavno središte bosanskih katolika, tu se svake godine okupljala masa svijeta, a sve je to doprinijelo održavanju i jačanju katolicizma u Bosni. Zbog toga su Turci i nastojali da iskoriste svaki incident kako bi se osvetili olovskom manastiru. Tako je, kada su hajduci 1681. godine pod vođstvom nekog Sunarića, Jankovića i Smiljanića, posjekli kod kapele u Bakićima nekoliko Turaka i jednog činovnika, manastir bio kažnjen, pa su franjevci koji nisu mogli izmiriti dug napustili Olovo i otišli u Ilok u Sremu, odakle je manastir nadgledao Antun Olovljanin.
                Prilikom prodora princa Eugena Savojskog do Sarajeva 1697. godine sa vojskom se povuklo oko 40.000 Hrvata, a među njima i dosta uglednih porodica iz Olova. U to vrijeme, pada i posljednje i najveće stradanje olovskog manastira, koje se završilo njegovom konačnom propašću 1. avgusta 1704. godine. Međutim, neki drugi podaci govore da je manastir i pored svih teškoća, postojao i radio sve do kraja XVII vijeka što se da zaključiti i iz jednog fermana koji se čuva u sutjeskom manastiru, a koga su olovski fratri 1686. godine dobili od Carigrada. Među pismima i drugim dokumentima o olovskom manastiru iz perioda 1675-1704. godine koja je objavio D. Mandić nalazilo se i jedno pismo olovskog gvardijana iz 1688. godine, iz koga se vidi da je te godine obnovljen krov na manastiru. Iste godine manastir je inače imao mnogo neprilika zbog turskog nasilja, kuge, gladi i rata.
                 Prema tome, može se reći da se ne zna tačno kada je olovski manastir konačno napušten, a sporna je i godina kada je manastir zapaljen. Naime fra Bono Bonić, ljetopisac manastira na Sutjesci, tvrdi da je olovski manastir zapaljen po naređenju Sefer-paše 1703. godine, dok se na drugom mjestu kao datum paljenja manastira navodi 1. avgust 1704. godine. Iz istog izvora se dalje vidi da se Sefer-paša prepao za svoje dvore kada se skupio narod, pa je s toga naredio Ciganinu Kotomanu da zapali manastir i crkvu, što je on i učinio u noći između 1. i 2. avgusta 1704. godine.
                 Treba međutim, napomenuti i to da je izvjesno vrijeme nakon propasti manastira i dalje postojala katolička opština Olovo. To se može vidjeti iz molbe bosanskih katolika, skupljenih u Kreševu, koji su od kongregacije tražili da se za biskupa u Bosni postavi Bosanac.  Tada su molbu ispred olovske opštine potpisali: Pavle Gabrić »prima del loco«, Ivan Bokoč »poglavar od mista«, Lovro Barišić, Franjo Antunović i Petar Radaković. Ali, 1708. godine olovski katolici se više ne spominju, a ni olovske župe više nema u spisku bosanskih katoličkih župa.
              Pošto je nestalo olovskog manastira i crkve, u kojoj je po predanju izgorjela i »čudotvorna« ikona, u Olovo više nisu dolazili papski izaslanici niti su u njima su u zadnjih osam godina platili oko 20 hiljada dukata«. Nadalje se kaže da se jedino Brnjakovićima ima zahvaliti što u Olovu i okolini nije došlo do kupljenja katoličke i pravoslavne djece za janjičarske čete. 20 juna 1677. godine olovski franjevci dobili su, zauzimanjem Filipa Brnjakovića, dozvolu za popravak crkve, a od sultana pismeni nalog po kome turski putnici nisu smjeli iz samostana ništa silom uzimati i otimati.
Kada je olovski manastir zapao u dugove Filip Brnjaković je, kao pokrovitelj, pokušao da otplati taj dug. Tako je 1688. godine manastir dugovao Brnjakovićima 55.000 jaspri, a cijeli manastirski dug iznosio je 1.214 dukata. Da bi to isplatio, Filip je u Veneciji pozajmio 1.263 dukata, uz 8% kamate, a u Dubrovniku 243 dukata uz kamatu 6% založivši tom prilikom bogato crkveno ruho i suđe olovske crkve. Taj dug narastao je 1691. godine na 2.990 dukata i to prije svega, zbog toga što su u toku zime u manastiru prezimili turski vojnici koje je manastir o svom trošku morao da izdržava i hrani.
            Porodica Brnjaković iselila se iz Bosne nakon povlačenja Eugena Savojskog, nastanivši se u Iloku, gdje su sagradili dvorac, koji se svojom sjevernom stranom naslanjao na gradski zid. Time im je propala i posljednja nada (naročito poslije potpisivanja Karlovačkog mira 1699. godine) da će ponovo ući u vlasništvo svojih dvadesetak sela i posjeda koje im je darovao car Leopold I.
             Pored porodice Brnjaković i već spomenutog biskupa Ogramića, kao ugledna lica iz Olova spominju se 1691. godine Bartolomej Marović, te prezimena: Gabrić, Bokić, Barišić, Antunović, Radaković i Vidić. Grgur Gabrić je bio franjevački provincijal kad je manastir izgorio, a fra Ivan Vidić gvardijan u Olovu. Olovo je inače dalo i jednog svetovnog sveštenika. Bio je to don Šimun Matković iz roda Matković-Jakšić koji su mnogo godina prije toga dali svoje kuće za gradnju crkve i manastira u Olovu.
               Iako odavno poznati, stećci su veće interesovanje stručnjaka i kulturne javnosti pobudili tek iza 1945. godine. Tek tada je uočen pravi značaj ovih spomenika, a posebno njihova vrijednost za upoznavanje kulturae istorije i umjetnosti srednjovjekovne Bosne, naročito u periodu od XIV i XV vijeka.
              U Olovu i njegovoj okolini ovih spomenika ima na više mjesta i u prilično velikom broju. Tako se npr. iznad samih kuća u Gornjem Olovu, na mjestu zvanom Crkvište, ispod brda Kleka nalazi nedaleko od crkve jedan stećak, dosta oštećen, podignut iz prvobitnog položaja i uspravno usađen. U dane, kada se na tom mjestu služila misa posjetioci su se tu klanjali tom kamenu, prilikom obrednog obilaienja oko crkve. Osim toga na stećku su paljene svijeće, a narod ga je ljubio i doticao tako da se na istom izdubila rupa. U blizini tog kamena nalazi se napušten, lijepo zidani bunar.
               Kada se od Crkvišta krene starom kaldrmom prema mjestu Ravnice ka džamiji, naići će se na vis zvani Grad. Tu se, u strani nalazi jedan zid, posljednji ostatak nekadašnjeg grada. Izmedu Kleka i grada vodi kroz usjek put do mjesta Gradine, gdje se nalazi muslimansko groblje. Kraj jednog groba su ostaci od dva stećka, a po svemu sudeći, i neki muslimanski grobovi su ograđeni stećcima. Nakosi između dva groblja (napuštenog i sadašnjeg) nalazi se pet stećaka. Svi su oni u jednom redu, a okrenuti su sjeverozapad-jugoistok. Jedan od njih je ravan, dok su ostali izgrađeni na sljeme.
               Takvih nekropola bilo je i u samom Olovu, a od Olova pa do Klisa na Bakićima ima ostataka zidina i od podivljalog voća, a i na tom čitavom prostoru, na lokalitetima Grebljica, Vlaškovac i Slivanj ima dosta stećaka. U centru tog pojasa štrče ruševine stare crkve oko koje su poredani najljepši spomenici u cijelom olovskom kraju. Od 85 spomenika vrijedno je spomenuti obelisk koji se nalazi među omorikama na kraju šume Vlaškovac, oko 300 metara iznad vrela Kamenice. Narod ga zove i »nišan«. A on sam ogroman, izgleda kao da je sastavni dio ove stoljetne šume. Napravljen je od krečnjačkog monolita i hrabro se odupire zubu vremena.
                 Inače, spomenik je veoma bogat ornamentima. Svi njegovi bridovi optočeni su pletenim užetom, a istočna strana je razdijeljena na dva polja. Tu su prije svega dva simetrično postavljena Smotiva, ispod kojih se ističe životinjski lik (zmaj). Životinja ima dugačku i nesrazmjerno veliku glavu sa otvorenim ustima i istaknutim donjim zubom. Oblik glave i onaj zub odgovaraju vepru, ali su ostali dijelovi životinje veoma neobični. Trup je izdužen, rep savijen, a to nema nikakve sličnosti sa veprom. Na južnoj strani, koja je slična istočnoj, nalazi se ispod životinje »štit« i do njega rozeta sa jedanaest latica, a uglovi polja su obilježeni po jednom tačkicom.
                  Na brdu iznad štala nalazi se jedna humka i na njoj 16 stećaka na sljeme i dva u obliku sanduka. Većina ih je postavljena u pravcu zapad - istok, dok je jedan od njih okrenut u pravcu sjever - jug. Iznad tog mjesta, na kosi Zagrađe, nalazi se brežuljak Mramorje, na kome su ljetnje kuće i klaonice Cerića. I tu ima sedam stećaka, od kojih je jedan dug svega 122 centimetra. Taj brežuljak je sasvim sigurno i dobio svoje ime baš po tim spomenicima. Inače jedan od tih sarkofaga je obrađen nazubljenim čekićem, a šire bočne strane ukrašene su kompozicijom ruke za oružjem, dok je zabat uokviren pletenim užetom u kome je izrađena petokraka rozeta. Na jugoistočnoj strani je uklesana ruka sa mačem. Ruka je savijena u laktu, a ispruženi prsti stoje ispod balčaka. Mač ima na balčaku jabučicu i dugačke ravne krsnice. To je tip ranijeg srednjovjekovnog mača. Na suprotnoj, široj strani se nalazi ruka sa kopljem, koje pri vrhu ima četvrtastu zastavu.
               Udoliću između Mekota i Markova dola, niže sela Pogari, takođe se nalaze dva »mramora«, a po narodnom predanju tu su »u vrijeme kada je Grk stajao u Bosni« na desnoj strani Markova dola bile kuće, gdje i sada ima podzida.
              Na Zagajnici, na vrhu brda iznad sela, nalazi se veliko srednjovjekovno groblje koje je vrlo interesantno jer služi od srednjeg vijeka do danas. Stećaka ima i u sadašnjem pravoslavnom groblju, a i iznad njega. Najmanji mramor u toj nekropoli je u obliku sljemena i dug je samo 109 cm. Pored tih mramora, u istom groblju, ima i osam »nišana« dosta visokih, i to su muslimanski nadgrobni spomenici.
               Stećaka ima i u neposrednoj blizini muslimanskog sela Musića. Nekropola je sva zarasla u paprat, a mnoge ploče i drugi stećci utonuli su duboko u zemlju, tako da im se vidi samo gornji dio. Od 80 spomenika kod Musića ukrašeno je svega dvadeset, a među ornamentima pojavljuju se samo geometrijski motivi i spiralni zavoji, dok se motiv krsta nalazi samo na dva spomenika.
                 Po šumi Omaru ima stećaka sa spiralnim ornamentima, a bilo je i nišana ali su polupani. Stećaka ima i u selu Kozjaci, na mjestu koje se zove Kaurski grob, zarasli su u šikaru, kao i oni u šumi Solakovcu, odnosno Kurjači. Zanimljiva su i stara groblja na Kozjacima. Prvo se nalazi iznad kuće Mustafe Đulovića i obraslo je šumom. Tu se vide samo dva stećka, iako se jasno može vidjeti da ih je nekada bilo više. Jedan od tih stećaka izrađen je na sljeme. Na čeonim stranama je predstavljen krst u reljefu, i njegovi se kraci i gornji dio stupa kružno završavaju. Drugo srednjovjekovno groblje je kod kuće Hamida Begovića. I tu ima devet stećaka. Jedan koji je u obliku sanduka, ukrašen je sa svih strana spiralama, a po ivicama crte koje zatvaraju pravougaonike.
                    Na jednom od sarkofaga na južnoj strani krova nalazi se koplje (sulice) u plitkom reljefu dok je na suprotnoj pobočnoj strani predstavljena mala ženska figura sa podbočenim rukama. Struk žene je uzak i obilježen plastičnim pojasom. Haljina je spuštena do dna, tako da se noge uopšte ne vide. Na glavi nema nikakvih detalja.
                Nad dolinom rijeke Krivaje nalazi se muslimansko selo Boganovići, u kome se na uzvišici zvanoj Navitak nalazi 38 stećaka, mada ih je ranije bilo više. Svega deset stećaka je ukrašeno i to, uglavnom, motivom pletenog užeta, krsta i spiralnih zavoja. Osim toga, 42 spomenika nalaze se u zaseoku Meorači, koji je u sastavnom dijelu sela Križevića. 1914. godine kada je građen vojni put Olovo - Vareš nekoliko stećaka svučeno je sa gradine i ugrađeno u most preko potoka Očevlje.
                   Pored već opisanih motiva u Križevićima se nalazi i jedan sarkofag čiji je krov optočen plastičnim pletenim užetom, dok su spojevi užih i širih strana užeta bili pojačani okruglom dugmadi. Prostor između ovog okvira prekriven je gustim rebrima koji se spuštaju na jednu i drugu stranu, tako da se dobiva utisak da je krov pokriven daskom.
                Većina spomenutih starina locirana je na mjestima gdje su sada uglavnom šume. Dakle, u srednjem vijeku iz koga potiču stećci i druge starine na tim mjestima nije bilo šuma. One su najvjerovatnije sasječene za potrebu rudarskih radova, ili za prodaju. Kada su radovi na eksploataciji olova prestali, šuma je opet izrasla, pa su zato i sačuvane te brojne starine.
                  Naime, prema Alojzu Bencu na svih dvadeset lokaliteta koliko ih je bilo u olovskom kraju ima svega 263 spomenika. Najviše je sarkofaga sa podnožjem (159), a zatim sanduka (32), ploča (30), ploča sa podnožjem (21) itd. Osim toga, s obzirom na gustinu nekropola može se s pravom kazati da je kraj koji obuhvataju opisane nekropole bio gusto naseljen i da su u njemu živjele uglavnom bogate feudalne porodice, što znači da je i kultura stanovništva bila na većem nivou.
                 Pored naprijed spomenutih stećaka iz srednjeg vijeka u Olovu i njegovoj okolini ima veći broj starih muslimanskih grobova. Jedan od najpoznatijih je nišan, muslimanski nadgrobni spomenik, kod mjesta Kamenice. Impozantne veličine, rađen u starim istorijskim tradicijama, taj spomenik je jedan od najstarijih te vrste u Olovu, pa i u Bosni. U istom selu nalazi se još jedno muslimansko groblje. Po tipu i ornamentici nadgrobnih spomenika vidi se da je i ono veoma staro, jer se, pored ostalog, nalazi uz jedno srednjovjekovno groblje.
                U blizini samog Olova takođe se nalazi nekoliko takvih grobalja, a najzanimljiviji je nišan na groblju Zagajnici. U tom groblju je, pored stećaka, i osam stubova - nišana, »čije se prisustvo može objasniti samo tako ako se pretpostavi da su tu sahranjeni prvi Muslimani - stanovnici tih sela, kojima još nije smetalo da im grobovi budu pored groblja njihovih hrišćanskih predaka«.
                  Iz istog perioda potiče i jedno muslimansko groblje na Kozjacima, a do srednjovjekovnog groblja kraj kuća M. Đulovića nalazi se još jedno takvo groblje. Nišani su veoma visoki, a na jednom od njih su u reljefu nacrtani luk i strijela. Po predanju, nekada je na Kozjacima bilo i turbe, koga već odavno više nema, te se tu više ne čita dova za kišu što je nekada bilo uobičajeno.
               Starih muslimanskih spomenika ima još na Pogaru, u Olovskim Lukama, i u samom Olovu. Iza Memagića Stijene, nalazi se staro groblje od devet oborenih nišana, a na jednom od njih je predstavljena sablja.
               Od Olovskih Luka prema Olovu, niz rijeku Stupčanicu, ima više takvih spomenika. Jedan od njih se nalazi ispod sela Doli, na početku šume Krčev gaj, koja se spušta do lijeve obale Stupčanice. U strani blizu vrela Toluše, takode se nalazi više nišana. Tu se mogu poznati ograđeni grobovi, a ima i veliki broj polupanih nišana. Inače, to groblje je davno zapušteno i po njemu je izrasla velika šuma.
                 U samom Olovu nalazi se jedno napušteno muslimansko groblje, ali ne izgleda staro. Na Carini takođe ima jedno staro groblje, dok se iznad česme Jasena, malo dalje od Carine, nalazi ograđen muslimanski grob, ali bez nadgrobnog znaka. »Smatra se hairom (dobrim djelom) ogradit taj grob kad mu se ograda pokvari«. Iznad ovog nalazi se još jedan grob, a jedno staro muslimansko groblje je i iznad sela Bioštica u Krčevu gaju.
                Nema sigurnih podataka iz koga perioda potiču stećci u olovskom kraju, niti kada je došlo do formiranja muslimanskih grobalja. Međutim, ako se imaju u vidu sve do sada poznate činjenice, a prije svega one koje su vezane za pojavu kulta mrtvih u vidu podizanja stećaka, grobljanskih kapela i obavljanja molitvi na grobovima, onda stećci, prema Skariću, vode porijeklo iz stare slavenske domovine, pri čemu treba uzeti u obzir i to da su grobovi u obliku kuća prvobitno građeni od drveta, a onda pod uticajem terenskih prilika i ostalih faktora od kamena. Da su stećci veoma stari tvrdi i Šefik Bešlagić, koji kaže da oni »potječu iz XII vijeka i to još prije Kulina bana, i da se vremenski protežu sve do u XVI vijek«. To potvrđuje i dr Muhamed Hadžijahić koji kaže, da se »čini da upravo bosanskom bogumilstvu pripada u zaslugu što je Bosna najbogatija naša zemlja u srednjovjekovnim nadgrobnim spomenicima, i to jednog osebujnog tipa«.
Ako se uzme da su sablje koje se nalaze na stećcima pripadale tipu srednjovjekovnih krstastih mačeva, odnosno da sablja ima sve oznake turskog oružja, onda to, po Alojzu Bencu, pruža dragocjen podatak za utvrđivanje perioda iz koga potiču stećci u olovskom kraju. »Ako uzmemo u obzir da se pored pomenutih sabalja na mramorju pojavljuje i srednjovjekovni krstasti mač, onda je jasno da su nadgrobni spomenici na mramorju postavljeni u ono vrijeme kada je turski uticaj tek počeo da prodire u ove krajeve«, to jest oko polovine XV vijeka, ili malo ranije«.
               Nekropole u Musićima, Slivnju, Boganovićima, Križevićima, Klisu, Grebljici i Kozjaku, predstavljaju zajednička groblja u koja su sahranjivani stanovnici jednog mjesta. Osim toga, iz ovoga proizlazi da su najvažnija naselja bogatih feudalaca u olovskom kraju u srednjem vijeku bila u Bakićima i Križevićima, te da grobovi u Musićima i Boganovićima najvjerovatnije pripadaju slobodnom seljaku - stočaru, odnosno vojnicima. Jer, stećci u Križevićima su vanredno lijepo ukrašeni, što nije slučaj sa nekim drugim nekropolama (npr. groblje na Grebljima je veoma siromašno).
                 Interesantno je napomenuti i to, da se neka mjesta koja su bogata stećcima nazivaju molitvišta, te da su s molitvama na grobljima nastavili i poislamljeni bogumili, a i danas se Muslimani u određene dane sastaju na srednjovjekovnim ili starim muslimanskim grobljima (Bakići) gdje obavljaju tzv. kišne dove (molitve).
                 Ako se, dalje, pogleda raspored stećaka u olovskom kraju može se zapaziti da su oni locirani uglavnom pored starih puteva i na raskršćima, što je slučaj i sa muslimanskim nadgrobnim spomenicima, te da se često u njihovoj blizini nalaze i savremena groblja. Tu su brojni i prostrani planinski suvati, a nekropole sa stećcima smještene su baš između njih. Napomenimo i to da u olovskom kraju ne postoji određena i dosljedno sprovedena orijentacija grobova. Jedini su izuzeci stećci na Slivnju i Grebljicama, koji su uglavnom okrenuti u pravcu istok - zapad, odnosno jugoistok - sjeverozapad, a ovo se groblje u narodu naziva i »Kužno groblje«. Stećci u Boganovićima okrenuti su u pravcu istok - zapad, ali i sjever - jug, dok su oni u Križevićima pretežno postavljeni u pravcu jugoistok - sjeverozapad. Za grobove u Musićima i Klisu teško je odrediti pravac.
                     Kao što je naprijed rečeno na stranicama nekih stećaka isklesani su razni motivi. Mogu se vidjeti spiralni oblici, krst u reljefu, pletena užad, rozete, čovječije ruke i sl. To je »nesumnjivo rezultat najraznovrsnijih kulturno-umjetničkih, tradicionalnih folklora, istorijskih i kulturnih uslovljenosti... a stećci, pa i njihova plastika, mogli su da se pojave samo u najužoj zavisnosti i povezanosti sa civilizacijom i kulturom hrišćanske Evrope, jer je Bosna njen sastavni dio, a njena kultura je sastavni dio kulture na širem području Mediterana i Balkana«.  Inače, veliki dio stećaka na olovskim nekropolama i tehnički je dobro dotjeran, a površine su najčešće obrađene nazubljenim čekićem, te se na taj način dobila lijepa ravna i pomalo hrapava površina. Međutim, ima spomenika koji su nemarno i grubo obrađeni, a veliki broj ukrasa izveden je tehnikom udubljivanja. Kod nekih, bogatije ukrašenih spomenika, motivi su uz to zaobljeni pa se dobija utisak plitke plastičnosti.
                  Dakle, može se zaključiti da su geometrijski motivi osnova ornamentalnog sistema na spomenicima u olovskom kraju, te da je relativno česta upotreba krsta takođe karakteristična za stećke ovog područja. Stećci na kojima se nalazi ruka sa mačem ili kopljem, po Alojzu Bencu, očito pripadaju nekom ratniku - feudalcu, odnosno porodici nekog ratnika i to su zapravo jedini grobovi gdje se može prilično pouzdano ustanoviti klasna pripadnost pokojnika. Obelisk na Vlaškovcu, na kome su osnovni S motivi, spiralni zavoji i rozete, jedini je spomenik sa nekom vrstom heradličkog znaka, a pretpostavlja se da je on pripadao nekom bosanskom feudalcu koji je vjerovatno prešao na islam.
                   Zahvaljujući svojim vezama sa Dubrovnikom, kao i činjenici da su se ovdje ukrštali interesi Istoka i Zapada, Carigrada i Rima, pravoslavlja i katolidzma, u Olovu su boravili i brojni neimari, koje su bosanski feudalci angažovali da bi im izgradili neke objekte. Tako se u februaru mjesecu 1403. godine dubrovački kamenar Petar Pavlović obavezao da će raditi u Olovu. Inače svi majstori koji su radili u Bosni morali su sa sobom ponijeti alat i oštriti ga o svom trošku. Iako se iz ugovora ne vidi šta je Pavlović radio i gradio u Olovu, pretpostavlja se da je on klesao ukrase ili zidao otvore, odnosno posebno obrađivao kamene gromade. Na to, pored ostalog, upućuje i floris samostana u Olovu, koji ima dosta sličnosti sa franjevačkim samostanima u nekim dalmatinskim mjestima.
                Naprijed već opisani ostaci u Bakićima, takođe upućuju na zaključak da su i to radili Dalmatinci, i to pod uticajem južnoprimorskog graditeljstva. Stećke u olovskom kraju su klesali domaći, ali i strani majstori, što je bilo posljedica direktnih i indirektnih veza bosanskih feudalaca sa drugim zemljama. Naime, umjesto, ranije isključive, upotrebe drvene grade, dolazi u nekim sektorima i do upotrebe kamena. U zemlju se dovode strani majstori koji vještinu obrade kamena prenose na domaće tlo. »Naučivši obradivati kamen majstori - klesari prelaze uz ostalo i na izradu nadgrobnih spomenika ovog materijala. Pojavljuju se stećci, a njihovi oblici naslanjaju se na staru tradiciju drvenih spomenika, a izrađeni od tvrdog materijala postaju dokumenti trajne vrijednosti«.  Širenju dalmatinskog građevinskog stila i u ovom kraju, u mnogome je doprinijela i bosanska feudalna vlastela, a među njima najviše i vlasnici olovskih rudnika: porodice Pavlović, herceg Stjepan, kralj Tvrtko i drugi, koji su po ugledu na Dubrovčane dizali veoma raskošne dvorce u gotskom stilu, na čijem podizanju i ukrašavanju su učestvovali dubrovački majstori. Ovdje treba dodati i to, da u arhivskim dokumentima od XIV do XVI vijeka ima nekoliko podataka o tome da su dubrovački slikari radili za porodicu Pavlović. Tako je 1448. godine slikar Ivan Ugrinović naslikao dvije zastave za trubu, a model je bio Pavlovićev grad Borač.
               Uporedo sa graditeljima, ali još više, brojnije i češće od njih, sa Bosnom su održavali veze dalmatinski zlatari, jer su se dragocjene kovine, srebro i zlato, vadili u Bosni i izvozili iz bosanskih rudnika u primorske gradove. Tako je, npr. 1424. godine na dvoru feudalca Radoslava Pavlovića radio zlatar Frano, a s pravom se može pretpostaviti da ih je bilo i više. Osim toga, dubrovačka vlada je često slala vladarima i uticajnim političkim ličnostima srebrno posuđe, nakit i ukrasne predmete, u kojima, kao što se moglo vidjeti, nije oskudijevao ni olovski manastir, a ni porodica Pavlović, kojoj je Vijeće umoljenih dopustilo 1450. godine da u Dubrovniku može kupiti i »srebreninu«.
O tim dragocjenostima koja su se nalazila u olovskom manastiru govori u svojim izvještajima i franjevac Pavao iz Rovinja, koji je 1640. godine boravio u Olovu. On kaže da je i sakristija samostanske crkve u Olovu, »prebogata srebrenim kolažima i raskošnom odjećom, a ima i bezbroj zavjetnih darova.«

ISTORIJA OLOVA | Sledeći | Prethodni | Komentari (0) | Trekbekovi (0)

Komentari

Dodaj komentar





Komentar će biti proveren pre nego što se objavi.

Zapamti me

 
Accessible and Valid XHTML 1.0 Strict and CSS
Powered by blog.rs - Design by BalearWeb