olovo

ISTORIJA OLOVA, 6 (iz knjige ''Оlova'' Jeremije Perića Ješe

olovo | 14 Novembar, 2010 14:26

DRUŠTVENO-POLITIČKA ZBIVANJA IZMEĐU DVA RATA
(1918-1941. GODINE)


              Olovska opština, skupa sa ranijom teritorijom opštine Careva Ćuprija, zahvatala je između dva rata teritoriju od 43,2 kvadratnih kilometara (43,200 ha). U njoj je, prema statističkim podacima iz 1931. godine, bilo 8.117 stanovnika. Ti ljudi su živjeli u 67 sela i zaselaka i jednoj kasabi (Olovo) koja je bila centar opštine. Iz istih izvora takođe se može zaključiti da je najviše bilo Muslimana (4.578), a zatim Srba (2.375) i Hrvata (1117), dok je ostalih nacionalnosti bilo veoma malo (svega 47).
              Administrativna podjela Bosne i Hercegovine je sve do formiranja banovina 1929. godine ostala ista kao i za vrijeme Austro-Ugarske Monarhije. Samo su, poslije 1922. godine umjesto okruga uvedene oblasti, a njihove teritorije su se, uglavnom, poklapale sa teritorijama starih okruga. Tako su opštine Olovo i Careva Ćuprija  pripale kladanjskom srezu,  a ovaj, opet, tuzlanskoj oblasti. Poslije formiranja banovina kladanjski srez, pa prema tome i Olovo i Careva Ćuprija, pripao je tzv. Drinskoj banovini. Takvo stanje ostalo je sve do 1941. godine, a struktura stanovništva u obadvije opštine nije se bitno izmijenila za čitavo vrijeme bivše Jugoslavije.
                 Ekonomska situacija koja je vladala nakon stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca bila je i u olovskoj opštini, kao i u drugim krajevima, veoma loša. Glad je harala selima, a opština je bila iscrpljena četvorogodišnjim ratom. Ovakvom situacijom bili su, u prvom redu, pogođeni šumarski radnici i radnici na željeznici, kao i onaj sloj siromašnih seljaka koji ni do tada nisu mogli da proizvodom sa svoga imanja prehrane svoju mnogobrojnu porodicu. Tako je, npr. radni dan trajao i po 14 sati, iako su realne nadnice bile u opadanju, i to, prije svega, zbog brzog porasta cijena koje su diktirali mnogobrojni špekulanti i nakupci. Bili su to, uglavnom, austrougarski korteši i ljudi koji su se obogatili za vrijeme rata kada su stvorivši veće zalihe hrane koju su sada prodavali i po 15 puta većoj cijeni od one iz 1914. godine. U isto vrijeme nadnice su se jedva bile udvostručile.
               Uz sve to, vlast u srezu, vojnom odsjeku i opštini preuzeli su zelenaši i ratni dobitnici. Čineći pojedincima sitne usluge oni su veoma brzo ostvarili uticaj na žandarmeriju, policiju i srpsku vojsku, koju je narod, inače, dočekao sa oduševljenjem, očekujući da će u vlastitoj državi biti bolje nego pod okupatorima.
Olovska opština, skupa sa ranijom teritorijom opštine Careva Ćuprija, zahvatala je između dva rata teritoriju od 43,2 kvadratnih kilometara (43,200 ha). U njoj je, prema statističkim podacima iz 1931. godine, bilo 8.117 stanovnika. Ti ljudi su živjeli u 67 sela i zaselaka i jednoj kasabi (Olovo) koja je bila centar opštine. Iz istih izvora takođe se može zaključiti da je najviše bilo Muslimana (4.578), a zatim Srba (2.375) i Hrvata (1117), dok je ostalih nacionalnosti bilo veoma malo (svega 47).
                  Administrativna podjela Bosne i Hercegovine je sve do formiranja banovina 1929. godine ostala ista kao i za vrijeme Austro-Ugarske Monarhije. Samo su, poslije 1922. godine umjesto okruga uvedene oblasti, a njihove teritorije su se, uglavnom, poklapale sa teritorijama starih okruga. Tako su opštine Olovo i Careva Ćuprija pripale kladanjskom srezu,3) a ovaj, opet, tuzlanskoj oblasti. Poslije formiranja banovina kladanjski srez, pa prema tome i Olovo i Careva Ćuprija, pripao je tzv. Drinskoj banovini. Takvo stanje ostalo je sve do 1941. godine, a struktura stanovništva u obadvije opštine nije se bitno izmijenila za čitavo vrijeme bivše Jugoslavije.
                     Ekonomska situacija koja je vladala nakon stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca bila je i u olovskoj opštini, kao i u drugim krajevima, veoma loša. Glad je harala selima, a opština je bila iscrpljena četvorogodišnjim ratom. Ovakvom situacijom bili su, u prvom redu, pogođeni šumarski radnici i radnici na željeznici, kao i onaj sloj siromašnih seljaka koji ni do tada nisu mogli da proizvodom sa svoga imanja prehrane svoju mnogobrojnu porodicu. Tako je, npr. radni dan trajao i po 14 sati, iako su realne nadnice bile u opadanju, i to, prije svega, zbog brzog porasta cijena koje su diktirali mnogobrojni špekulanti i nakupci. Bili su to, uglavnom, austrougarski korteši i ljudi koji su se obogatili za vrijeme rata kada su stvorivši veće zalihe hrane koju su sada prodavali i po 15 puta većoj cijeni od one iz 1914. godine. U isto vrijeme nadnice su se jedva bile udvostručile.
                  Uz sve to, vlast u srezu, vojnom odsjeku i opštini preuzeli su zelenaši i ratni dobitnici. Čineći pojedincima sitne usluge oni su veoma brzo ostvarili uticaj na žandarmeriju, policiju i srpsku vojsku, koju je narod, inače, dočekao sa oduševljenjem, očekujući da će u vlastitoj državi biti bolje nego pod okupatorima.
                  Karakteristično je bilo i to, da se mnogi takvi korupcionaški elementi nisu mnogo ni trudili da sakriju svoje špekulantske postupke, a korupcija se ubrzo ispoljila kao specifičan elemenat ondašnjeg vladajućeg režima. Prevarenim su se osjećali i dobrovoljci  kojima je Ministarski savjet Srpske vlade još na Krku (februara 1917. godine) obećao posebnom Odlukom da će im kao znak priznavanja za dobrovoljno učestvovanje u Srpskoj vojsci predstojećim borbama u oslobođenoj zemlji dati dovoljno zemlje. Međutim, zbog načina na koji je u proljeće i ljeto 1919. godine izvršena prva podjela zemlje, pojavilo se među dobrovoljcima, kojima inače nije bila pružena nikakva pomoć, veliko nezadovoljstvo. Neki od njih počeli su, osjetivši se prevarenim i izigranim, i pored zabrane, da prodaju dobijenu zemlju, jer se na njoj nisu mogli održati. Osim toga, jedan manji broj počeo je da se solidariše sa naprednim snagama koje su bile okupljene oko Socijaldemokratske partije i Sindikata, dok su drugi taj svoj problem pokušali da riješe mitom, potplaćivanjem i čašćenjem sreskog načelnika u Kladnju i drugih organa vlasti koji su radili na tim pitanjima.
                    Osim toga, teško stanje bilo je pogoršano i činjenicom da se eksploatacija šuma i dalje (sve do 1928. godine) nalazila u rukama flrme »Eissler i Ortlieb«,koja je, prilagodivši se novim političkim prilikama, nastavila sa izrabljivanjem zaposlenih šumarskih radnika, a još više sa nemilosrdnim uništavanjem šumskih bogatstava, tako da je sječa šume bila gotovo dva puta veća od prirasta šume, jer o obnovljenju šumskog fonda niko nije vodio računa.
                    Naime, bogatstvo olovske opštine šumom bilo je takvih razmjera da se na njemu mogla razviti vrlo živa šumska privreda. Prema tome, šumarstvo je u cjelokupnoj privredi opštine zauzimalo veoma važno mjesto. Površine obrasle šumom iznosile su preko 31,9 km2, a po vrsti drveta na prvo mjesto dolazili su četinari (bor i jela), koji su u to vrijeme bili naročito traženi na svjetskom tržištu. Međutim, prilikom sječe šuma i dalje je prevladavao kolonijalni način eksploatacije, koji je išao za što većim profitom, dok su investicije i dalje bile minimalne. Profit se postizao bespoštednim izrabljivanjem jeftine radne snage, zanemarivanjem mehanizacije, koje u fazi sječe uopšte nije bilo, dok je najveći dio transporta do željezničke pruge obavljan stočnom zapregom. Osim toga, i dalje su se veoma malo proizvodili finalni proizvodi. Dominirao je izvoz sirovine, a u strukturi izvoza drveta prvo mjesto zauzimalo je građevinarsko drvo, oblovina i rezana građa na koju je u ukupnom izvozu šumarstva otpadalo gotovo 85%.
                  Zbog ovakvog odnosa stranih i domaćih kapitalista i eksploatatora prema ovoj grani privrede, do izgradnje pilana došlo je u olovskoj opštini veoma kasno, i tek je 1929. godine Fehim Jamaković podigao prvu pilanu. Kasnije je na drugim mjestima izgrađeno još 12 pilana (Boganovići, Bjeliš, Maoča, Poganac, Petrovići, Olovo), a sve su one bile primitivne i sa veoma malim brojem gatera i zaposlenih. Pa i pored toga što najveći dio ovih pilana nije imao obilježja industrijskog preduzeća, ipak sam njihov broj može dati neku predstavu o uslovima koji su postojali za iskorištavanje šumskih bogatstava.
                    Pored stranih i domaćih kapitalista koji su se krajnje rasipnički odnosili prema šumskim bogatstvima, i seosko stanovništvo je nemilosrdno uništavalo šume i to: krčenjem (da bi proširilo poljoprivredne površine i pašnjake), puštanjem stoke na pašu u šumu (što je naročito štetilo novopošumljenim površinama), čestim ostavljanjem posječenih stabala u šumi zbog nemogućnosti transportovanja, nepošumljavanjem posječenih površina itd. Osim toga, zakonske odredbe o sječi šume išle su na ruku špekulantima i lopovima. Naime, zakonom je bilo predviđeno da se bespravno posječeno drvo mora, nakon plaćanja kazne, predati onome ko ga je posjekao, a te kazne bile su tako male i simbolične da je došlo do masovnog uništavanja šumskog bogatstva. Naime, seljak koji je posjekao drvo molio je šumsku upravu da mu kaznu što prije naplati, čak je potplaćivao činovnike da taj posao što prije završe, jer je i on, poslije svega, prodajući drvo zarađivao jako mnogo.
                    Osim toga, na području šumske uprave Olovo koja se prostirala do Sokoca i Han-Pijeska, odnosno skoro do samih Zavidovića, vlasnici pilana i seljaci uspjeli  da izrade falsifikovane čekiće, tako da je na izvjesnim revirima došlo do legalne krađe drveta. Šumari, žandarmi i ostali organi koji su bili zaduženi da se pore protiv tih lopovluka ništa nisu preduzimali, jer su i sami bili potkupljeni i Korumpirani. Pa iako je neko bio uhvaćen sa falsifikovanim čekićem, prijava je završavala u ladici nekog žandarma ili službenika šumske uprave. Tu su namjerno zadržavani i nalozi za naplatu kazni, jer je u tim slučajevima posječeno drvo stajalo ili u šumi ili u vlasništvu šumske uprave.
                   Ovakav odnos prema šumi ostavljao je iza sebe pravu pustoš. Osim toga, brojni ministri, političari i sreski načelnici nove države, pa i sami Karađorđevići, omogućili su (jasno uz visoke koncesije) stranim kapitalistima »da harače bosanske šume, a državne šume bile su predmet širokih aferskih transakcija, dok su politički ljudi i drugi korupcionaški elementi, povezani sa vlašću, iskorištavali šumsko bogatstvo bez  obzira na opšti interes«.
                    Tako je bilo i nakon likvidacije firme »Eissler i Ortlieb« (1928. godine  i formiranja »Krivaje«, odnosno »Šipada«, koga je osnovalo Ministarstvo šuma i ruda, a tzv. Našićka afera, razotkrila je niz korupcionaških mahinacija kapitalista i ministra, koji su preko posrednika, uz proviziju, omogućavali pojedincima da bespoštedno sijeku šume. Inače, u sve te afere bio je umiješan i dvor Karađorđevića, koji je preko svojih ljudi držao oko 40% akcija (ostali dio akcija nalazio se u rukama »Šipada«). Najveća pljačka u opštini Olovo izvršena je prilikom izgradnje žičare do Paklenika, koja je bila podignuta umjesto daleko skuplje željezničke pruge. Razlika u cijeni otišla je u džep Milana Srškića i ljudi koji su mu pomogli da zataška tu prevaru.
                   Prema tome, može se reći da se u ovoj glavnoj grani olovske privrede, stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nije gotovo ništa promijenilo. Izmijenio se samo eksploatator. Paralelno sa kapitalistima koji su i do tada nemilosrdno tamanili šumska bogatstva ovog regiona na scenu je stupila domaća kapitalistička klika, koja je u svojim nezajažljivim flnansijskim prohtjevima, po mnogo čemu, postala još i gora nego što je to bio austrougarski okupator. Zbog toga se eksploatacija državnih šuma kao i instalirana pogonska snaga i nalazila, po pravilu, u rukama privatnih lica (Fehima Jamakovića, Marka Golubovića, braće Mehanović, Milana Grubačića i drugih), odnosno domaćih i stranih kapitalista, s kojima je država u tu svrhu sklapala dugoročne ugovore, a svoj kapital u Olovo ulagala je čak i industrijska banka iz Bajine Bašte.
                Ostala privreda opštine počivala je na seljačkoj poljoprivrednoj proizvodnji, čija je baza bila nerazvijena i zaostala. Zemlja je obrađivana najprimitivnijim poljoprivrednim alatom - ralicom i srpom. Prinosi žitarica bili su veoma mali, što je bilo uslovljeno odsustvom agrotehničkih mjera, usitnjenosti obradivog zemljišta i niskoj produktivnosti.
S obzirom da je olovska opština spadala u pasivne i nerazvijene krajeve , koji nisu proizvodili ni one količine žitarica koje su im bile potrebne za prehranu svog vlastitog stanovništva, ovaku situaciju koristili su gradski i seoski posrednici, naročito žitarski trgovci, koji su preprodajom žita naglo počeli da se bogate.
                 Prema tome, može se reći da se u ovoj glavnoj grani olovske privrede, stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nije gotovo ništa promijenilo. Izmijenio se samo eksploatator. Paralelno sa kapitalistima koji su i do tada nemilosrdno tamanili šumska bogatstva ovog regiona na scenu je stupila domaća kapitalistička klika, koja je u svojim nezajažljivim flnansijskim prohtjevima, po mnogo čemu, postala još i gora nego što je to bio austrougarski okupator. Zbog toga se eksploatacija državnih šuma kao i instalirana pogonska snaga i nalazila, po pravilu, u rukama privatnih lica (Fehima Jamakovića, Marka Golubovića, braće Mehanović, Milana Grubačića i drugih), odnosno domaćih i stranih kapitalista, s kojima je država u tu svrhu sklapala dugoročne ugovore, a svoj kapital u Olovo ulagala je čak i industrijska banka iz Bajine Bašte.
                Ostala privreda opštine počivala je na seljačkoj poljoprivrednoj proizvodnji, čija je baza bila nerazvijena i zaostala. Zemlja je obrađivana najprimitivnijim poljoprivrednim alatom - ralicom i srpom. Prinosi žitarica bili su veoma mali, što je bilo uslovljeno odsustvom agrotehničkih mjera, usitnjenosti obradivog zemljišta i niskoj produktivnosti.
                S obzirom da je olovska opština spadala u pasivne i nerazvijene krajeve, koji nisu proizvodili ni one količine žitarica koje su im bile potrebne za prehranu svog vlastitog stanovništva, ovaku situaciju koristili su gradski i seoski posrednici, naročito žitarski trgovci, koji su preprodajom žita naglo počeli da se bogate.
              Sve je to dovelo do siromašenja sela koje, s obzirom na cjelokupnu privredno-ekonomsku situaciju koja je vladala neposredno poslije završetka prvog svjetskog rata, nije bilo sposobno da se samostalno reprodukuje, te se sve više zaduživalo i padalo pod zavisnost ovog malog broja seoskih bogataša, banaka, kladanjskih i olovskih trgovaca i raznih špekulanata i nakupaca.
               Zbog usitnjenosti zemljišnih posjeda i niskih prinosa stanovništvo olovske opštine bilo je prisiljeno da uzgaja stoku i to, uglavnom, ovce, a manje goveda, konje i svinje. Dakle, preovladavalo je gajenje one vrste stoke koja nije zahtijevala veću brigu čovjeka, koji se, opet oslanjao više na bogatstvo klime i prirodnu selekciju. Tako je, npr. bilo seljaka koji su imali i po nekoliko stotina ovaca. Ljeti su ih izgonili na ispašu čak i na vlaseničke pašnjake, dok su svinje gajene samo za vlastite potrebe. Pa i pored toga, meso je bilo rijedak artikal na trpezama seljaka. Ono se jelo samo za velike praznike (Božić, Uskrs), dok se mesom iz jedne jedine mesare u Olovu snabdijevalo samo stanovništvo iz grada, a rijetko kada stanovništvo iz okolnih sela.
              Voćarstvo se u ovom kraju takođe nalazilo na veoma niskom nivou. Njemu se nije posvećivala gotovo nikakva pažnja, zbog čega je proizvodnja voća bila u stalnom opadanju. U nedostatku fabrika za preradu voća (nije ih bilo ni u bližoj, ni u daljoj okolini), slabih saobraćajnih veza sa većim gradovima, nepostojanju otkupnih stanica itd. najveći dio šljive bacan je u kom od koga se pekla rakija.
               Zbog tpga se i može reći, da je ekonomska i kupovna moć sela, za čitav period izmedu dva rata, bila u stalnom opadanju. Ovome su doprinijele i cijene poljoprivrednih proizvoda koje su samo za pet godina (u periodu od 1925. do 1930. godine) opale u prosjeku za 56%, dok su cijene industrijskih proizvoda opale samo za 25%. Osim toga, poslije 1930. godiije položaj seljaka postao je još teži. Tako je, npr., seljak da bi kupio plug, morao 1928. godine da proda 3 mc pšenice. Da bi, međutim, taj isti plug mogao kupiti 1937. godine, on je morao da proda 7 mc pšenice. U takvoj situaciji, u najtežem položaju bio je siromašni seljak koji je bio prezadužen i bez ikakvih mogućnosti da ostvari bilo kakvu dodatnu zaradu. To je bilo ono vrijeme kada su seoske domaćice odnosile na pijacu, ili u dućane po 2-3 jajeta, grudvicu sira, malo mlijeka i suvih šljiva, da bi za dobiveni novac kupile gasa, soli i po koju kocku šećera.
                To, međutim, nije smetalo poreskim organima, da i od onog najsiromašnijeg seljaka naplate razrezani porez, ili da onome ko ne plati svoj dio iz tora otjeraju i posljednju kravu ili ovcu. Uz sve to, seljaka su pljačkali i varali trgovci i bankari, ucjenjivali advokati, šikanirali šumari i poreznici, progonili žandarmi, zakidali vašari i svi ostali sa kojima su dolazili u dodir. Odnos prema seljacima bio je grub i ponižavajući, a to je narodu koji je vlast u svojoj slobodnoj državi sasvim drukčije zamišljao, naročito teško padalo.
                    Ni zanatstvo u olovskoj opštini nije u bivšoj Jugoslaviji bilo naročito razvijeno. Egzistirale su samo one grane koje su bile potrebne stanovništvu samog Olova i okolnih sela (opančari, abadžije, brijači), ali su i one, neposredno pred rat, došle pod udar industrijske proizvodnje (naročito opančari), tako da je veći broj zanatskih radnji prestao sa radom.
                     Pored toga, na Stupčanici, Bjelavi, Krivaji i drugim mjestima i rijekama radile su brojne potočare za mljevenje žita, pošto na području čitave opštine nije postojao ni jedan parni mlin. Voda Stupčanice bila je iskorištavana i za pogon postrojenja za sanbdijevanje Olova električnom strujom, koje je, inače, jedino i bilo elektrificirano.
 Olovo je, inače, između dva rata bilo sjedište opštine i žandarmerijske stanice, u kojoj je uvijek bilo po 10-12 žandarma. Tu se nalazila najveća željeznička stanica na pruzi Zavidovići - Han-Pijesak - Kusače, kao i jedina (sve do 1938. godine) osnovna škola. Pored toga, u Olovu se nalazio sokolski dom, hotel, džamija, pravoslavna crkva (podignuta 1939. godine), obnovljeni franjevački samostan, kao i nekoliko trgovina i drugih lokala (kafana). Pošto u drugim naseljima nije bilo značajnijih javnih objekata (izuzev po koje kafane), Olovo je prema tome bilo političko, administrativno, vjersko, a uz to i prosvjetno središte cijele opštine. Tu su seljaci dolazili na pazar, u trgovinu, na dogovor u opštinu, u crkve i džamiju, ali i da bi čuli novosti, da bi se sa političkim kortešima dogovorili o izborima. Tu je, dok je postojala, bilo sjedište Sindikalne organizacije Olovo a varošica je bila i centar djelatnosti Socijaldemokratske, odnosno Komunističke partije, koja je i u ovom mjestu poslije 1918. godine imala svoju organizaciju.
                  Do Olova je dolazio i 20 kilometara dug kolski put, koji je ovo mjesto povezivao sa Kladnjom i dalje sa Tuzlom, i koji je za čitavo vrijeme između dva rata bila jedina saobraćajnica. Zbog toga se stanovništvo olovskog kraja najviše služilo željeznicom, odnosno tovarnim konjima tamo gdje pruga nije prolazila, a kolski saobraćaj je i dalje ostao nerazvijen.
                    Na čitavoj teritoriji olovske opštine živjeli su između dva rata izmiješani u gotovo svim krajevima Muslimani i Srbi, a u selima u dolini rijeke Krivaje Muslimani i Hrvati. Iako su vijekovima živjeli mukotrpnim seljačkim životom, upućivani jedni na druge, ipak su van njihove moći postojale sile koje su ih odvajale i razjedinjavale. Ta odvojenost i nepovjerenje i odsustvo svijesti o sudbinskoj povezanosti i zajedničkim interesima muslimanskih, hrvatskih i srpskih masa, bila je stalno pothranjivana i vještački održavana od vladajućih krugova. Upravo zbog toga, nije ni dolazila do jačeg izražaja ona elementarna solidarnost koja nastaje među susjedima, pa je nije bilo ni onda kada je njihov društveno-politički i ekonomski položaj postao približno isti, odnosno kada su bili ugroženi vitalni interesi svih naših naroda.
                 Ta podvojenost, nastala u spletu specifičnih istorijskih okolnosti, vuče, kao što smo vidjeli, svoje korijene još iz srednjovjekovne Bosne u kojoj je feudalni separatizam bio toliko snažan da nakon propasti države nije u narodu ostavio neke trajne državno-političke tradicije, koje bi ga povezivale i pokretale na zajedničku akciju. Umjesto toga, nad narodom su vodeću ulogu preuzele vjerske organizacije koje su svojim postojanjem i djelovanjem uveliko doprinosile da se, ne samo duhovni, nego i politički život njihovih vjernika kretao različitim putevima. Zahvaljujući odsustvu drugih kohezionih činilaca, vjerske zajednice uticale su na narod u tolikoj mjeri da je vjerska pripadnost obilježavala uglavnom i političku orijentaciju Srba, Muslimana i Hrvata.
                  Istina, u nekim periodima dolazilo je do zbližavanja pojedinih naroda, pa i do zajedničkog nastupanja u borbi za poboljšavanje svoga političkog i ekonomskog položaja, čime su otvarana vrata novim dobrosusjedskim odnosima. Međutim, i pored toga i dalje su postojale vjerske, nacionalne i socijalne protivrječnosti, koje su u raznim periodima manje ili više bile izražene. Zbog toga, kada se govori o stvaranju zajedničke državne tvorevine onda se mora imati u vidu da istu nisu prihvatili sa jednakim raspoloženjem svi narodi olovske opštine. Najviše su bili razočarani Srbi, koji su nakon oslobođenja od Austro-Ugarske očekivali ostvarenje najviših nacionalnih i političkih napora mnogih generacija, koje su se borile za stvaranje zajedničke jugoslovenske države. Prvo njihovo razočarenje bio je odnos nove vlasti prema narodu. Nesposobni, osorni i uobraženi činovnici Kraljevine, posebno oni iz upravnog aparata, izgubivši svaki ugled u narodu, počeli su sa nasiljem, samovoljom i nezakonitim postupcima. Prvi nesporazumi između seljaka Srba i nove vlasti izbili su zbog nedovoljno efikasnog rješavanja agrarnog problema, koji je vješto zaobilažen sve dok na površinu nisu izbili i drugi gorući problemi društva.
                Muslimansko stanovništvo prihvatilo je novu državu sa izvjesnom rezervom, a ono malo jugoslovenski orijentisanih Muslimana, koji u početku ni od same vlasti nisu naročito podržavani, nisu mogli da kod svojih sunarodnjaka razviju jača osjećanja prema zajedničkoj državi jugoslovenskih naroda. Uz sve to, nova vlast se morala boriti i protiv tzv. »zelenog kadra«, koji se počeo stvarati još 1917. godine od ljudi koji su se, da bi izbjegli služenje austrougarske vojske, bili odmetnuli u šumu.
               Hrvatsko stanovništvo i ono malo stranaca iz Austro-Ugarske i drugih evropskih zemalja sačekalo je srpsku vojsku sa izvjesnim strahom, plašeći se prije svega, odmazde zbog učešća u ratu na strani Austro-Ugarske Monarhije. Međutim, taj strah potrajao je samo kratko, jer su se stranci veoma brzo prilagodili novonastaloj situaciji, mada će tzv. »hrvatsko pitanje« ostati i dalje aktuelno u periodu između dva rata.
               Na politička kretanja u olovskoj opštini znatnog uticaja imala je mnogobrojnost političkih stranaka , mada je grupisanje stanovništva, najčešće, vršeno po dva osnova, tj. po nacionalnom i socijalnom opredjeljenju. Inače, od građanskih političkih stranaka koje su djelovale između dva rata, najviše uticaja na stanovništvo ovog kraja imale su Jugoslovenska nacionalna stranka (JNS), Jugoslovenska radikalna zajednica (JRZ), Zemljoradnička stranka, Jugoslovenska muslimanska organizacija (JMO) i Hrvatska seljačka stranka (HSS), ali su izvjestan broj pristalica imali i »Zbor« Dimitrija Ljotića, Hodzervni »Borboši« i četnici Koste Pećanca.
              I dok je Jugoslovenska muslimanska organizacija uglavnom okupljala Muslimane, zemljoradnike i sitnoburžoaske elemente, koji su težili ka tome da - oslanjajući se na vjerske elemente - sačuvaju svoje ekonomske i političke pozicije, dotle je zajednička težnja tzv. vladajućih političkih stranaka bilo vezivanje srpskog stanovništva za Srbiju, odnosno ostvarivanje političkog programa kome je cilj bio da ove krajeve i formalno i pravno utvrde kao srpsku zemlju. Zbog toga su sve ove stranke, a prije svega Radikalna i Jugoslovenska nacionalna, preko svojih predstavnika (Avde Hasanbegovića, prote Mihaila Savića, Riste Grubačića, Derve Hadžiimamovića, Ilije Bonića, Marka Golubovića, Save Vukovića, Timotija Miličevića i drugih) i nastojale da među srpskim stanovništvom učvrste svoje pozicije i da razviju snažnu nacionalnu svijest.
               Posebno je bila uticajna Jugoslovenska muslimanskaorganizacija (JMO), koja je preko Mehmeda Preljubovića, Abdulaha Hadžiabdića, Ahme Fočića, Fehima Jamakovića, Mehmeda Hadrovića, Imšira Mešanovića, Hasana Džakme i drugih ostvarila uticaj ne samo među bogatijim Muslimanima, nego i među muslimanskim seoskim stanovništvom. Koristeći se vješto svim elementima koji su izazivali nezadovoljstvo Muslimana, vođstvo JMO umjelo je da u muslimanskim masama stvori predstavu o identičnosti svojih interesa sa njihovim interesima.  Međutim, pošto je i samo vođstvo stranke bilo kolebljivo, opredjeljujući se prema trenutnim interesima, odnosno prelazeći iz opozicije u vladu i obratno, mase koje su ga pratile često su ostajale dezorijentisane i neobaviještene.
                 U kasnijim godinama, a naročito pred izbijanje drugog svjetskog rata, odnosno u periodu kada je vlada Milana Stojanovića istupila kao »državotvorni faktor«, predstavljajući se kao jedina politička sila koja »još može spasiti državu« na listi Udružene opozicije na izborima 11. decembra 1938. godine , za poslanika se kandidovao Milivoje Jeftić, dok je čuvar liste Zemljoradničke stranke Joce Jovanovića Pižona bio Milan Grubačić Veliki, a iz HSS Branko Babić i Ante Matičević. Međutim, treba odmah reći da ni jedno glasanje ni izbliza nije bilo odraz stvarnog raspoloženja masa prema ovoj ili onoj političkoj stranci. Na ljude je vršen pritisak za koga će glasati, a Fehim Jamaković je, npr. na izborima 1938. godine svakome onome ko je glasao za kandidata Jugoslovenske muslimanske organizacije plaćao po 50 dinara . Osim toga, vršene su i druge malverzacije, prebacivane su kuglice iz kutije u kutiju, oni koji su bili za vladinu stranku mogli su da glasaju i po dva puta, a bilo je slučajeva da su čak i mrtvi glasali.
                Za sve te izborne mahinacije blagovremeno su se, još prije izbora, pobrinuli sreski načelnici iz Kladnja (dr Fosinger Belovuković, Topalović, Savić), koji su preko žandarmerijskog narednika Nikole Vigajevića, Milana Grubačića Malog, Fehima i Muje Jamakovića i drugih, našli načina da pojedinim političkim strankama obezbijede dovoljan broj glasača. Njima je pomogla i Kraljevska banska uprava Drinske banovine, koja je, npr., za majske izbore 1935. godine naredila sreskim i opštinskim vlastima u Kladnju i Olovu, da obustave sa egzekutivnom naplatom državnih prihoda dok ne prođu izbori, a to je za seljake u ono vrijeme značilo mnogo.
             Osim toga vladajućim političkim strankama veliku pomoć pružalo je i zaposleno stanovništvo iz Šumske uprave, sa željeznice i iz opštine, te trgovci, vlasnici pilana, pripadnici četničke organizacije, »Sokola«, »Gajreta«, kao i veoma uticajne vjerske institucije, koje su u svojim rukama držale, naročito u dolini rijeke Krivaje, gotovo cjelokupnu situaciju. Tako se, npr. bez Fehima Jamakovića, Marka Golubovića, Osme Mujezinovića, Abdulaha Hadžiabdića, Muje Jamakovića, Osmana Ćutovića, Mate Matičevića, popova i hodža nije moglo ništa učiniti. Oni su, naime, bili ti koji su postavljali i smjenjivali predsjednike, knezove, muktare i bilježnike.
                 U Olovu je izmedu dva rata, postojala i četnička organizacija, koja je ostvarujući svoj program, više ili manje, eksploatisala narodnu tradiciju o četništvu kao narodnom pokretu u borbi protiv tuđinske vlasti. Iako su, naime, četnici formirali sopstvene organizacije opravdavši se u javnosti potrebom da unutar nje regulišu i ostvaruju svoja staleška pitanja, ipak su oni svojim statutom nedvosmisleno naglašavali da im je prvenstveno zadatak da se bore protiv svih vrsta neprijatelja postojećeg državnog i političkog sistema, a prije svega protiv komunista i ostalih naprednih snaga. Inače, u rukovodstvu četničke organizacije u Olovu nalazili su se inž. Radovan Marković, rezervni potporučnik i četnički vojvoda Marko Golubović, Marinko Trivunović, Milan Grubačić Mali, kao i neki rezervni oficiri koji su službovali u ovom mjestu .
               Pored Olova, četničke organizacije postojale su još u Vozućoj (rukovodilac je bio Božo Cvijetić), Sokocu i Vlasenici, dok je u Kladnju 1937. godine za područje sreza bio osnovan tzv. Komitet privatne inicijative za rukovođenje borbom protiv komunista. Na stvaranju komiteta radili su sreski politički organi koji su, po sugestiji Ministarstva unutrašnjih poslova, trebali »da na diskretan način daju istima potreban materijal, uputstva i savjete«. Komitet je, inače, u kladanjskom srezu organizovao više predavanja: »O Kominterni i njenoj taktici«, »O savremenpj Rusiji«, »O neuspjelom boljševičkom sistemu,« itd .
              Članovi četničke organizacije nosili su uniforme i to najčešće u dane državnih praznika i prilikom javnih manifestacija, kao što je, npr., bio Vidovdan, koga su četnici slavili kao svoju slavu. Uniforma je bila sivomaslinaste boje i sastojala se od koporana (gunja), čakšira, opanaka i crne jagnjeće šubare. Koporan i čakšire bili su oivičeni na rubovima gajtanom crne boje, a na šubari se nalazila kićanka sa državnom trobojkom.
Medutim, i pored toga što su postojali svi uslovi da se i u olovskom kraju stvori brojna i jaka četnička organizacija, ona to nikada nije postala, niti je raspoloženje srpskog stanovništva iskorišteno za njeno omasovljenje. Zbog toga je organizacija, u stvari, postojala samo na papiru, sa neznatnim brojem članova i sa veoma malo izvedenih manifestacija. Zapravo, izuzev nekoliko predavanja sa antikomunističkom sadržinom, u Olovu je, koliko se moglo ustanoviti, održana samo jedna četnička priredba. Bilo je to 1938. godine kada je u ovom mjestu boravila jedna četnička grupa, koja je paradirala ulicama i za koju su Marinko Trifunović i Marko Golubović priredili ručak.
             Bilo je pokušaja da se i u Olovu oformi aktiv organizacije Srpska nacionalna omladina (SRNAO), čiji se centar nalazio u Kladnju i gdje je istaknuti SRNO-vac bio Šefko Čamdžić.
            Međutim, iako je zadatak ove organizacije bio »da se zdrav i istinski srpski nacionalizam suprotstavi razornim ideologijama i akcijama prije svega komunističkim, sve je ostalo samo na pokušajima, tako da ova organizacija nikada nije mogla da djeluje u olovskoj opštini.
             Organizacija jugoslovenskog »Sokola« nalazila se, zahvaljujući prije svega šumskom savjetniku Kuzmanu Miljeviću, čitavo vrijeme između dva rata u rukama režimu privrženih ljudi. Doduše, bilo je i pokušaja da se »Soko« demokratizuje i izvuče od uticaja reakcionih elemenata, međutim, malo je bilo naprednih snaga da bi se to učinilo, pa je »Soko« bio i ostao u rukama predstavnika velikosrpske buržoazije, i pod uticajem komandira žandarmerijske stanice Nikole Vignjevića, koji se posebno brinuo da ovu organizaciju sačuva od »destruktivnih« i »anacionalnih« elemenata.
                Na politička kretanja u olovskoj opštini značajnog uticaja imala je i činjenica što je Kraljevski dvor na Han-Pijesku imao svoje odmaralište. Zbog toga su čitavo područje, kao i željezničku prugu Zavidovići - Olovo - Han-Pijesak, brižljivo čuvali žandarmi i policijski žbiri, koji su budno pratili sve ono što se u ovom kraju zemlje zbivalo, odnosno kako stanovništvo reaguje na pojedine političke događaje.
                  Dok je još trajao prvi svjetski rat došlo je, usljed zaoštravanja krize unutar imperijalističkog tabora i izbijanje oktobarske revolucije, do oživljavanja rada Socijaldemokratske stranke i Sindikalne organizacije, tako vrijeme povećao broj sindikalno organizovanih radnika, a došlo je i do formiranja Socijaldemokratske stranke u Olovu. Do daljeg narastanja ovih organizacija došlo je, usljed opšteg nezadovoljstva koje je vladalo i na selu, a još više među zaposlenima, već početkom 1919. godine, tako da su radničke organizacije postale veoma aktivne i u svojim zahtjevima sve radikalnije.
               Tako se npr., iz izvještaja koji je podnesen na VI kongresu Socijaldemokratske stranke Bosne i Hercegovine (održan 17. aprila 1919. godine) vidi da je u to vrijeme u Olovu bilo 50 članova ove stranke. Iz istog izvora se saznaje da je organizacija SDS u Olovu, po broju Članova, dolazila na 17. mjesto u Bosni i Hercegovini.
                   Postojale su i dvije sindikalne organizacije i to: Organizacija drvodjeljskih radnika i Organizacija radnika zaposlenih na željeznici. Međutim, nema tačnih podataka iz kojih bi se vidjelo koliko su ove sindikalne organizacije brojale članova. Takođe nema podataka da li je svih 50 Članova SDS ostalo u partiji i poslije Kongresa ujedinjenja (održan 20. aprila 1919. godine), odnosno poslije Drugog kongresa KPJ, koji je 1920. godine održan u Vukovaru.
               Tragujući za imenima onih koji su bili članovi Socijaldemokratske stranke, odnosno Komunističke partije Jugoslavije, ustanovljeno je, mada se članstvo u sindikatima često poistovjećuje sa članstvom u KPJ, da su Članovi KPJ bili: vozovoda Arsen Tadić (predsjednik), željezničar MiloŠ Obuka (Tadićev zamjenik), Vlado Gutesa, Dimitrije Marković, Boško Krčo, Milan Milovanović, Stjepan Bruša, Uzeir Kljajić (Tadićev zamjenik nakon smrti Miloša Obuke), Janko Bogović, Ivan Kloban, Rašid Jamaković, Bajro Medić i Ivan Šego. Kasnije nakon Obznane (29. decembra 1920. godine) i donošenja Zakona o zaštiti države (30. juli 1921. godine), odnosno nakon što je Komunistička partija Jugoslavije bila zabranjena i stavljena van zakona, Članovi KPJ još izvjesno vrijeme (prema nekim podacima do 1925. godine, ali se ovo ne bi moglo uzeti kao tačno) bili su: Ivan Šego (sekretar), Arsen Tadić, Rašid Jamaković, kočničar Todorović, Bajro Medić, Boško Krčo, Uzeir Kljajić, Ivan Kloban i Vlado Guteša.
                  Članovi Sindikata iz tog perioda bili su pored naprijed spomenutih Članova KPJ, još i sljedeći: Joško Porca, Franjo Jergović, Gabor Martinek, Grujo Grujić, Stevo Sučević, Jovo Vojinović, Marko Jovanović, Jozef FarkaŠ i Šimo Rudelić, mada je broj sindikalno organizovanih radnika bio znatno veći. Međutim, do tih se imena, nije moglo doći, naročito ako se radilo o ljudima koji su bili zaposleni kao drvosječe ili na nekim drugim šumskim radovima. Zbog toga, u naprijed iznesenom pregledu, preovlađuju radnici koji su bili zaposleni na željeznici. Sastanci organizacije KPJ, prema sjećanju nekih drugova održavani su po kućama Članova KPJ, a ljeti u šumi Borik, kao i kod Ponjijeračke pećine. Inače, i organizacija KPJ i Sindikalna organizacija, bile su, dok su postojale, vezane za partijsku, odnosno sindikalnu organizaciju u Zavidovićima. Naime, iako je Olovo u administrativnom pogledu pripadalo kladanjskom srezu pa samim tim i tuzlanskom okrugu, partijski je bilo vezano za Zavidoviće. Do ovoga je došlo zbog toga što je upravljanje šumskim bogatstvima bilo i dalje povjereno firmi »Eissler i Ortlieb«, odnosno jer je željeznička pruga Zavidovići - Olovo - Han-Pijesak bila vezana za Zavidoviće i Sarajevo.
               Inače, pod rukovodstvom Partije i Sindikata organizovano je, neposredno nakon stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, više štrajkova, tarifnih pokreta i skupova. U ovom pogledu naročito je 1919. godina bila bogata oštrim klasnim sukobima, no tih je sukoba bilo i ranije a i kasnije. Koliko su pojedini partijski i sindikalni funkcioneri bili zainteresovani za područje olovske opštine, odnosno za jačanje partijskih i sindikalnih organizacija u pojedinim šumakim radilištima, potvrđuje i činjenica da je svim značajnijim skupovima prisustvovao i neko iz partijske i sindikalne centrale.
                   Tako je 28. aprila 1918. godine, uz prisustvo delegata Glavnog radničkog saveza I Saveza željezničara, održana Skupština radnika zaposlenih na željeznici i šumskim radilištima. Na Skupštini su, pored ostalih, usvojeni zahtjevi radnika firme »Eissler i Ortlieb« za skraćenje radnog vremena od 11,35 sati na 9 sati, povećanje plata i preduzimanju mjera zaštite na radu itd.
                     23. decembra iste godine, sada već u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, u Olovu je održana skupština kojoj je prisustvovalo oko 300, većinom nekvalifikovanih, radnika sa šumskih radilišta iz okoline Olova. Na ovom skupu bilo je govora o položaju radnika i njihovim teškoćama, do kojih je došlo zbog promjene u Upravi preduzeća, gdje je vladala »prava anarhija«, kao i o nebrizi poslodavaca o radnicima, koji su bili prepušteni sami sebi.
                  15. avgusta 1919. godine komunisti Olova organizovali su javni skup na kome je postavljen zahtjev za likvidaciju neustavnog stanja i nedemokratskog režima, odnosno za raspuštanje Državnog vijeća i sazivanja Ustavotvorae skupštine. Okupljenim radnicima i mještanima govorio je tom prilikom Antun Kriško, partijski i sindikalni funkcioner iz Zenice.
                 Septembra 1919. godine Partijska organizacija Olova organizovala je radnike koji su istupili protiv skupoće, odnosno koji su zahtijevali pojeftinjenje živežnih namirnica, kao i preduzimanje energičnih mjera protiv špekulanata, nakupaca i ratnih dobitnika. Istoga mjeseca, radnici zaposleni u firmi »Eissler i Ortlieb« stupili su ujednodnevni štrajk, zahtijevajući skraćenje radnog vremena i pojeftinjenje živežnih namirnica. Pošto firma nije ispunila dato obećanje da će izaći u susret radničkim zahtjevima, radnici su 26. oktobra 1919. godine ponovo stupili u štrajk, koji je okončan novim obećanjiraa, a koja, međutim, ni ovoga puta nisu ispunjena.
                     24. februara 1920. godine u Olovu je održana Skupština drvodjeljskih radnika, kojoj je kao delegat prisustvovao Bogoljub Čurić iz Sarajeva. Skupu je prisustvovalo oko 300 radnika, a pokušaj »zvonaša«, o kojima će kasnije nešto više biti riječi, da ometaju rad skupštine nije uspio, mada su nacionalističke parole, sa kojima su istupili »zvonaši«, pokolebale i neke nekvalifikovane ili polukvalifikovane radnike.
                      Dva mjeseca kasnije (16. aprila 1920. godine) radnici zaposleni na željezničkoj pruzi Han-Pijesak - Olovo - Zavidovići stupili su u Štrajk. Do štrajka je došlo zato što je vlada poništila »Protokol sporazuma«, tako da je na ovoj šumskoj pruzi saobraćao samo tzv. »državni voz«, na kome su radili mobilisani željezničari. Štrajk je, inaće, potrajao sve do 29. aprila 1920. godine, kada je vlada sve željezničare proglasila vojnim obveznicima, tako da se sav saobraćaj na ovoj relaciji odvijao pod kontrolom vojske i žandarmerije. 
                    Za vrijeme trajanja ovog 13-dnevnog štrajka željezničara ispoljena je puna solidarnost seljaka sa štrajkaćima. Mještani iz okolnih sela donosili su hranu radnicima koji su živjeli u gradu, odnosno onima kojima je vlast uskratila pravo na snabdijevanje. Posebne mjere, s ciljem da se okonča Štrajk preduzela je i firma »Eissler i Ortlieb«, jer je bilo dovedeno u pitanje snabdijevanje pilane u Zavidovićima drvetom. Tom prilikom, zet Ajzlera, neki Regenštrajf je govorio: »radnik će pobijediti, ali tek nakon što se njegova maramica natopi radničkom krvlju«.
                    Neposredno iza ovog štrajka željezničara (15. avgusta 1920. godine) u Olovu je održana javna skupština radnika i seljaka na kojoj je o političkoj situaciji u zemlji i svijetu, borbi protiv izrabljivača i eksploatatora, agramoj reformi i drugim pitanjima, govorio Ivan Krndelj, izaslanik likvidacionog pokrajinskog Izvršnog odbora KPJ za Bosnu i Hercegovinu i Crau Goru.  Kao dobar i vješt govornik, Krndelj je bio pravi radnički tribun, koji je odlazeći na skupove i radničke sastanke, upućivao radnike kako se treba suprotstavljati kapitalističkoj eksploataciji, odnosno kako treba voditi borbu za radnička prava. Tako ga je put doveo i u Olovo među željezničare i šumarske radnike, a na skupu je usvojena rezolucija kojom je traženo zaključivanje mira sa Sovjetskom Rusijom.
                      17. oktobral920. godine održanaje Oblasna konferencija KPJ za sarajevsku objast. Nema podataka o tome ko je iz olovske partijake organizacije prisustvovao ovom skupu. Međutim, da je ova organizacija i daije potpadala pod sarajevski Oblasni komitet (a ne pod tuzlanski) vidi se i po tome što je u Olovu boravio Kosta Novaković, sekretar Oblasnog sekretarijata sarajevske oblasti. On je u ovo mjesto dolazio maja mjeseca 1921. godine, gdje je pokušao da se izbori za povećanje radničkih nadnica.
                   Krajem decembra 1920. godine, dakle neposredno nakon donošenja Obznane, Zemaljska vlada izdala je, u okviru mjera predviđenih Obznanom, naređenje žandarmerijskoj stanici u Olovu o zabrani rada komunističke organizacije i zatvaranju Sindikalnog doma u ovom mjestu. Postupajući po ovom naređenju zandarmerija je upala u Dom željezničara, demolirala ga i zaplijenila arhivu Sindikalne organizacije željezničara.
                    Pa i pored toga što je vladajuća buržoazija preduzela brutalne mjere protiv komunista i sindikalnih funkcionera, radnici zaposleni na željeznici i šumskim radilištima nastavili su da se bore za poboljšanje svoga položaja. Tako je u periodu između 22. i 27. maja 1922. godine, ponovo došlo do štrajka na šumskim radilištima firme »Eissler i Ortlieb«. Štrajk je izbio zato što je firma produžila radno vrijeme na 10 sati. Štrajk se završio pobjedom radnika, tako da je radno vrijeme smanjeno na 8 sati, nadnice povećane za 11%, a radnički predstavnici dobili su pravo posredovanja između poslodavca i radnika.
                   Do novog štrajka šumarskih radnika, zaposlenih kod firme »Eissler i Ortlieb«, došlo je 6. februara 1923. godine. Štrajkači su i ovoga puta zahtijevali povećanje nadnica, poboljšanje uslova rada kao i bolji odnos poslodavca prema zaposlenim. Međutim, zbog nejedinstva štrajkača, a još više zbog intervencije žandarmerije i vojske, štrajk je prekinut, uz prethodno obećanje firme da će se zahtjevima radnika izaći u susret.
                    23. novembra 1924. godine u Olovu je održana Skupština radnika i namještenika zaposlenih na željeznici. Njoj je prisustvovao i Alojz Beranek, sindikalni funkcioner iz Zenice. On je, tom prilikom, kao i u nekoliko navrata kasnije, radnicima govorio o tome kako treba da se drže u sporu između srpske i hrvatske buržoazije, kao i o potrebi obnavljanja sindikalne organizacije da bi se mogla roditi što efikasnija borba protiv eksploatatora i vladajuće klike.
                   4. oktobra 1926. godine došlo je ponovo do štrajka željezničara na šumskoj pruzi Zavidovići - Olovo - Han-Pijesak, u kome je učestvovalo oko 300 radnika.
                  Kako je štrajk međutim, izbio spontano i neorganizovano, završen je neuspjehom, tako da od zahtjeva radnika da im se poboljšaju plate i smanji radno vrijeme nije bilo ništa.  Da bi slomili štrajk, žandarmi su uhapsili Boška Krču, Arsena Tadića, Stojana Aničića i Ivana Šegu i otjerali ih u zatvor u Vlasenicu, gdje su bili podvrgnuti batinjanju i maltretiranju.
                  Iz nekih podataka se vidi da je i u Olovu (pored Drvara, Zavidovića, Banja Luke, Teslića i nekih drugih mjesta) sindikalna organizacija postojala i 1925. godine. U martu te iste godine radnici firme »Eissler i Ortlieb« održali su zbor na kome su tražili da se ukine prekovremeni rad, odnosno da se radno vrijeme smanji sa 12 na 8 sati.  Međutim, poslije Obznane i Zakona o zaštiti države došlo je do znatnog smanjenja broja sindikalno organizovanih radnika. Naime, u situaciji kada je radnički pokret, u tim prvim godinama poslije rata, postao realna opasnost za postojeći društvenopolitički sistem, buržoazija je nastojala da u borbi protiv komunista i sindikata nađe oslonac, ne samo u aparatu državne vlasti i režimskim nacionalističkim organizacijama, nego i u jednom dijelu samog radničkog pokreta.
                 Tako je vladajuća buržoazija svoje saveznike našla u grupi socijaldemokrata, koji su se po svom glasilu »Zvono« nazivali zvonaši. Pošto su u prvi plan isticali nacionalni momenat oni su se još nazivali i nacional-socijalisti. Služeći se nacionalističkim parolama zvonaši su prvenstveno tražili i nalazili uporišta u onim radničkim centrima u kojima je bila skoncentrisana nekvalifikovana ili polukvalifikovana radna snaga, sa niskom klasnom sviješću, »klasa koja je još bila čvrstim nitima vezana za seosko tlo i posebno osjetljiva na nacionalističke parole.« Pošto je takvih radnika naročito dosta bilo na šumskim radilištima, pa i na željeznici, zvonašima je pošlo za rukom da za sebe vežu veći broj zaposlenih iz olovske opštine, te da tako stvore rascjep među radnicima, što je dovelo do slabljenja sindikalne organizacije u ovom kraju. Zbog toga nije mogla biti stvorena ni Organizacija nezavisnih sindikata, jer su se radnici bojali otpuštanja i progona.
                  Progona i hapšenja bilo je i u Olovu. Tako su poslije Obznane više puta hapšeni Ivan Šego (bio je dobar govornik i veoma popularan među radnicima) Arsen Tadić, kočničar Todorović, Bajro Medić, Osman Đulović i drugi. Neki od njih su tjerani i u Beograd, gdje su ih vodili u po zlu poznatu Glavnjaču, u kojoj su saslušavani i maltretirani. Tako je, malo po malo, slabila koheziona snaga radničke klase u olovskoj opštini, pa je i štrajkova poslije 1926. godine bilo veoma malo. Tako su radnici Olova štrajkovali 19. februara 1935. godine, a do štrajka je došlo zbog toga što se Savez drvodjeljaca i Sindikalna organizacija jugoslovenskih nacionalnih radničkih sindikata koji su u Olovu te godine imali 65 članova nisu mogli složiti oko izbora radničkih povjerenika.
Radnici olovskog regiona takođe su štrajkovali zbog toga što je firma davala poslove akorderima, koji su uzimali posao stalno zaposlenim radnicima, kao i zbog neblagovremeno isplaćenih zarada.
                      Medutim, svi ti štrajkovi nisu imali značajnijeg uticaja na politička kretanja na području olovske opštine. Između ostalog, štrajkačke akcije nisu podržali ni svi radnici, a još manje seljaci okolnih sela. Naime, seljaci su samo dva puta izmedu dva rata protestovali. Prvi put su to činili zbog skupoće, a i zato što su špekulanti sakrivali živežne namirnice, a drugi put radi potpisivanja tzv. konkordata, kojim je »Jugoslavija oglašena zemljom misije«. Seljaci su, tako, 1937. godine demonstrirali pod rukovodstvom prote Mihaila Savića. Izašli su sa srpskim zastavama na ulicu tako da je morala da interveniše i žandarmerija.
                     Poslije ovog, do ozbiljnijeg pokušaja šumarskih radnika da putem štrajka poboljšaju svoj položaj došlo je tek 29. novembra 1940. godine. Toga dana u štrajk je stupilo oko 60 radnika zaposlenih na šumskom radilištu u Pakleniku, a u štrajku su, pored ostalih, učestvovali: Meho Bošnjak, Relja Divljanović, Aljo Kehić, Tadija Krčo, Đorđe Matijašević, Jovo Mičić, Dimitrije Mijatović, Neđo Nikolić, Marko Ostojić, Miloš Pavlović, Marko Palangelić i Ivan Veseli.  Štrajk je uz pomoć Rajka Aleksića iz Kovačice, organizovao sindikalni rukovodilac Ivan Pugelj, koji je i rukovodio štrajkom.
                   Do štrajka je došlo zbog niskih zarada, naglog porasta cijena , kao i nepodnošljivih uslova rada. Odmah nakon izbijanja štrajka, koji je trajao punih šest dana, na štrajkače su počeli vršiti pritisak članovi »JUGORAS-a«, tražeći da se prekine štrajk i da se nastavi rad. Pošto ovaj pokušaj Jugorasovaca nije urodio plodom, poslodavci su na radilište doveli grupu radnika iz Puračića, ali su ih štrajkači otjerali iz Paklenika. Intervenisali su i žandarmi, ali ni to nije mnogo pomoglo. Zbog toga su poslodavci, iako štrajkači nisu imali podršku radnika sa ostalih susjednih radilišta - bili prisiljeni da zahtjevima radnika izađu u susret, tako da su nadnice povećane za osam dinara.
                 

ISTORIJA OLOVA | Sledeći | Prethodni | Komentari (0) | Trekbekovi (0)

Komentari

Dodaj komentar





Komentar će biti proveren pre nego što se objavi.

Zapamti me

 
Accessible and Valid XHTML 1.0 Strict and CSS
Powered by blog.rs - Design by BalearWeb